1-tema: Kirisiw. Pánniń maqseti, wazıypası hám mazmunı

Ajıratılǵan signallı kanal boyınsha signalızatsiya

Telefonlı signalızatsiya 1890 jıl Kandas-Sitilik Almond Stroudjer tárepinen oylap tabıw etilgen ATS penenstrukturalıq bólegi sıyaqlı júzege keldi. Bul ATS penenimpul'sli jıynaq kórinisinde telefon nomerin qabıl ete alar edi. Keyingi júz jıl dawamında signalızatsiya sistemasınıń rawajlinishi kommutatsiya apparat rawajlanıwı menen birge júz berdi. 1890 -1976 jıllar ishinde barlıq signalızatsiya sistemaları tómendegi ulıwma ayrıqshalıqlar menen xarakterlenedi:

1 Olar ápiwayı telefon xızmetlerine mólsherlengen edi (POTS-Plain Old Telephone).
2 Olar tek eki terminallar arasında jalǵawdı jaratıw hám úziwdi támiyinlegen edi.
3 Olar signallardı yamasa sóylew uzatılǵan kanal (fizikalıq liniya) boyınsha yamasa belgilengen sóylesiw kanalına biriktirilgen.
Olar signallardı yamasa sóylew uzatılǵan kanal (fizikalıq liniya) boyınsha, yamasa belgilengen sóylesiw kanalına biriktirilgen ASK boyınsha uzatıwdı názerde tutqan. Sonday eken sóylesiw hám signal kanalları arasında óz-ara -mánisles uyqaslıq bar. ASK bul stanciyalararo uzatıw traktınıń resursı bolıp (analog uzatıw sistemasındaǵı chastota yamasa sistemasındaǵı waqıt intervalı ) usı uzatıw traktınıń málim sóylesiw kanalı menen signalızatsiyalanadi. Cifrlı eki uzatıw sistemalarında teoriyalıq tárepten hár bir sóylew kanal ushın birden tórtewge shekem ASKni shólkemlestiriw múmkinshiligi bar. Ámelde bolsa signalızatsiya bir (1 ASK) yamasa eki (2 ASK) ajıratılǵan signallı kanal signalızatsiyasi ushın isletiledi. IKM-15 sistemasında (1024 kbit/s) ASK de signalızatsiya ushın nolinchi kanal intervalınıń (OKI) 1. 2 bıytları isletiliwi múmkin. IKM-30 sistemasında (2048 Kbit/s) on altınshı kanal intervalınıń 0, 1 bıytları 1/15 sóylesiw kanalları ushın, 4, 5 bıytları bolsa 17/31 sóylesiw kanalları ushın signal informaciyaların uzatıw múmkin. Shastotali ajıratılǵan kanallı uzatıw sistemalarında sóylesiw spektridan sırtdaǵı chastotada, mısalı 3825 Gts penenyamasa 4000 Gts penenchastotada, bir ASK shólkemlestiriw múmkinshiligi bar. Ekinshi ASK ni sóylesiw spektridagi chastotada, mısalı 2000 Gts penenchastotada shólkemlestiriw múmkin. ASK boyınsha signalızatsiya sistemasına tómendegi protokol tashkili: óz-ara isletiletuǵın universal jalǵaw liniyalari (UL) ushın 1 ASK signalızatsiyali (induktiv kod ); UL hám UL qalalarǵa baylamları menen islengen bir tárepleme UL ushın 1 ASK signalızatsiyasi (“Norka” kodı ); UL hám UL qalalararo baylanıslı baylamları menen bir tárepleme UL ushın 2 ASK signalızatsiyasi; óz-ara isletiletuǵın universal UL ushın 2 ASK. Induktiv kod kishlok tarmaqlarında isletiledi. Bul tarmaqtıń OS-TS penenhám OS-MS penenbólimlerinde liniyaviy apparatlardıń júdá qımbat bolǵanlıǵı sebepli óz-ara rejimde jergilikli hám qalalararo UL larning (universal UL) ulıwma baylamların isletiw usınıs etiledi 1 ASK signalızatsiya (“Norka” kodı ) qala telefon tarmaǵı hám de awıl telefon tarmaqlarınıń OS-TS, OS-MS, TS-TATS, TATS-ShATS penenbólimlerinde jalǵaw ornatıwda isletiledi. Óz-ara isletiletuǵın universal UL lar ushın 2 ASK signalızatsiyasi awıl telefon tarmaǵınıń OS-TS, TS-MS penenbólimlerinde isletiledi. UL larning stanciya komplektlari túrine qaray bul protokol eki usılda ámelge asıriladı :
1. ASK yamasa analog uzatıw sistemalarında sóylesiw spektridan sırtdaǵı chastotada yamasa cifrlı uzatıw sistemasınıń nolinchi yamasa birinshi kanal intervalında, 2 ASK bolsa sóylesiw kanalınıń 2600 Gts penenchastotasında shólkemlestiriledi.
2. Eki signal kanalı cifrlı uzatıw sistemasınıń nolinchi yamasa on altınshı kanallı intervalında shólkemlestiriledi. UL hám ShUL bólimleriniń bir tárepleme UL ushın 2 ASK signalızatsiyasi ShTTlarida DQ ATS penen, KATS penenhám de cifrlı ATS penenhám elektromexanik ATS penenlar arasında baylanıs shólkemlestiriwde isletiledi. 2 ASK signalızatsiyaning logikalıq sxeması 12. 4-suwretde keltirilgen stsenariyde jaqsı suwretlengen, qawıslarda hár bir signal hám jaǵday ushın eki signalızatsiya kanalları daǵı bıytlar bahaları keltirilgen.





12. 4-súwret. 2 ASK.

T1 - bánt etiwdiń tastıyıqlaw signalın baqlaw waqıtı, 1 s; T2 - signal qabıl etilgennen keyingi nomerdi translatsiya basınasha waqıt, 400 ms penenT3 - impul'sni uzatıw waqıtı, 50 ms; T4 - pauzani uzatıw waqıtı, 50 ms; T5 - ceriyalar arasındaǵı intervaldı uzatıw waqıtı, 700 ms.

Abonent bos, shaqırıp atırǵan abonent telefon trubkasın qoydı. 12. 4-suwretdegi stsenariyde UL ga shıǵıwshı ATS penentárepinen “Baslanǵısh jaǵday” (I) signallı uzatıladı, kiretuǵın ATS penentárepinen shıǵıwshı - “Baslanǵısh jaǵdaydı qadaǵalawlash” (01) signal uzatıladı. Shiquvchi ATS penenjalǵaw ornatıw baslaǵanda “Baslanǵısh jaǵday” signalı “Bánt etiw” signalı menen almastırıladı, buǵan juwapan kiretuǵın ATS penenden “Bánt etiwdi tastıyıqlaw” (I) signalı keledi, keyininen sistema “juwap aldı jaǵdayına ótedi”, bul jaǵdayda eki signal ámeldegi bolıp turadı. Eger shaqırıp atırǵan abonenttiń nomeri dekadali usılda uzatılsa, ol jaǵdayda “Bánt etiw” (10 ) signalı gezekpe-gezek “impul's” (00) hám “pauza” (10 ) yamasa “ceriyalararo interval” (10 ) signalları menen almastırıladı. Pauza hám ceriyalararo interval arasındaǵı parq tek olardıń dawam etiw waqtında bolıp tabıladı. Jergilikli shaqiriqda pauzaning maksimal dawam etiw waqti 150 ms penenquraydı, eger pauza odan uzınrok bolsa signal (10 ) “ceriyalararo interval” sıyaqlı indentifikatsiyalanadi. Ko'rilayotgan mısalda (B abonent bos ) B abonent shaqiriqqa juwap bergende, kiretuǵın ATS penenden “juwap” (10 ) signalı aladı, keyininen sistema “Sóylesiw” jaǵdayına ótedi. A abonent telefon trubkasın kúygende, shıǵıwshı ATS penen“úziw” signalın uzatadı, oǵan juwap jol menende “Baslanǵısh jaǵdayın qadaǵalawlash” (01) signalı beriledi hám sistema baslanǵısh jaǵdayǵa ótedi. Eger birinshi bolıp telefon trubkasın B abonent kuysa, kiretuǵın ATS penenden “B abonent telefon trubkasın kuydi” (00) uzatıladı, oǵan juwapan shıǵıwshı ATS penen“úziw” (11) signalın uzatadı. Kiretuǵın ATS penen“Baslanǵısh jaǵdaydı qadaǵalawlash” (01) signalı beredi hám sistema baslanǵısh jaǵdayǵa ótedi. Eger B abonent liniyasi bánt bolsa, B abonenttiń nomernini ishlovdan ótkergennen keyin, kiretuǵın ATS penen“Band” (00) signalın uzatadı, keyininen juwapan “uzash” (11) signalın aladı, “Baslanǵısh jaǵdayıni” qadaǵalawlaw signalın uzatadı hám baslanǵısh jaǵdayǵa ótedi.