1-tema. Akademiyalıq jazıw. Jazba hám awızeki stil hám onıǹ ózgeshelikleri. Ólshem túsinigi. Til stilleri Jobası

Stilistikalıq norma. Tildegi sózlerdi orınsız qollanıw stillik qátelerdiń kelip shıǵıwına tiykar jaratadı. Til birliklerin qollanıwda maqsetke muwapıqlıq stillik norma máselesinde baslı ólshem esaplanadı. Stillik normanı belgilewde qollanılıp atırǵan til birliginiń ulıwma xalıq tárepinen maqullanǵanlıǵı, onıń kópshilik tárepinen sol formada qollanılıwı qabıl etilgen bolıwı kerekligi hám de talqılanıp atırǵan til birligi haqqında bir qararǵa keliwde onıń tekstke sáykesligi esapqa alınadı. Sóylewdiń awızeki formasında bul birliklerdiń orınsız, tákirar paydalanılıwı, sóz qollanıwdaǵı anıqlıqtıǹ jetispewi hár qıylı stillik qátelerdi keltirip shıǵaradı. Tilde sinonimlerdi orınsız qollanıw, tilde bar bolǵan funktsional stillerge tán til birliklerin orınsız qollanıw sıyaqlı jaǵdaylar stillik normanıń buzılıwına alıp keledi.
Punktuaciyalıq norma. İrkilis belgilerin durıs qoyıw norması. Punktuaciya- jazıwdıń shártli belgileriniń biri. Jazıwda imla (orfografiya) qanday xızmet atqarsa, irkilis belgileri de sawatlı, mádeniyatlı jazıwdı támiyinlew ushın úlken xızmet atqaradı. Punktuaciya termini (latınnıń punktum - noqat) til iliminde eki túrli mánige iye. Birinshiden, irkilis belgileriniń jıyıntıǵı, irkilis belgileri tuwralı qaǵıydalar jıynaǵı degen uǵımdı bildirse, ekinshiden, ol jazba tilde irkilis belgileriniń praktikalıq qollanılıwın hám olardıń sistemasın úyretedi. İrkilis belgileri de jazba tildiń grafikalıq tańbası, ol tildiń jazba túrin sóylew hám jazıwda mánilik jaqtan durıs oqıw hám túsiniw ushın eń zárúrli qural bolıp esaplanadı.
4. Til stilleri
Tildi tek fonema, sóz formaları, sózler, turaqlı dizbekler, sóz dizbekleri hám konstrukciyalardıń qalay bolsa solay ornalasıwınan turatuǵın birikpe dep túsiniwge bolmaydı. Onıń qurılısında fonologiyalıq, grammatıkalıq, leksikalıq hám basqa da sistemalar boladı.
Funkcional stillerdiń kitabıy hám sóylew tiplerin sóylewdiń formaları bolǵan - jazba hám awızeki til menen shatastırıwǵa bolmaydı. Olap bir-birine qansha jaqın bolǵanı menen hesh waqıtta óz ara teń emes. Máselen, ilimiy temaǵa baylanıslı islengen lekciya kitabıy stilge jatadı, biraq ol belgili bir auditoriya aldına awızeki formada aytıladı. Sonday-aq, birewdiń ekinshi birewge jazǵan xatı jazba formasında bolsa da, sóylew tiline tán bolǵan ózgesheliklerdi óz ishine aladı. Solay etip, tildegi funkcional stiller tómendegishe klassifikaciyalanadı:
I. Kitabiy stiller
1. İlimiy stil
2. Kórkem ádebiyat stili
3. Publicistikalıq stil
4. Rásmiy stil
II.Sóylesiw stili