1. Sun’iy intelekt, va uning yaratilish tarixi

Ekspert tizimlar xulosalarni chiqarish buyicha 3 xil buladi ;
1. To’g’ri yo’l bilan xulosa chiqarish
2. Teskari yo’l bilan xulosa chiqarish
3. Aralash yo’l bilan xulosa chiqaruvchi ekspert tizimlar
Masalan, to’g’ri yo’l bilan xulosa chiqaruvchi ekspert tizimlar yordamida kasallik alomatlariga ko’ra kasallik aniqlanadi. Teskari yo’l bilan xulosa chiqaruvchi farazlardan (taxmin qilingan kasallikdan) bu farazni isbotlovchi yoki isbotlay olmaydigan dastalabki ma’lumotlarga asta boramiz. Yukorida kurib chikilgan misollar xulosani to’g’ri yo’l bilan chiqaruvchi usulga to’g’ri keladi. Shartli ravishda bu usulni quyidagicha yozish mumkin F& BZ.
Bu degani, agarda F va b xolatlar mavjud bo’lsa, u holda Z xolat ham mavjud.
79. Aralash yo’l bilan xulosa chiqaruvchi ekspert tizimlar
Masalan, to’g’ri yo’l bilan xulosa chiqaruvchi ekspert tizimlar yordamida kasallik alomatlariga ko’ra kasallik aniqlanadi. Teskari yo’l bilan xulosa chiqaruvchi farazlardan (taxmin qilingan kasallikdan) bu farazni isbotlovchi yoki isbotlay olmaydigan dastalabki ma’lumotlarga asta boramiz. Yukorida kurib chikilgan misollar xulosani to’g’ri yo’l bilan chiqaruvchi usulga to’g’ri keladi. Shartli ravishda bu usulni quyidagicha yozish mumkin F& BZ.
Bu degani, agarda F va b xolatlar mavjud bo’lsa, u holda Z xolat ham mavjud.
Sxemada bularni quyidagicha aks ettirish mumkin.
Qisqacha qoidalarning ishlashini ko‘rib chiqamiz. Birinchi bajariladigan qoida, bu AD, chunki A ma’lumotlar bazasida joylashgan. A – MB bo‘lganligi uchun D ni ham kiritilishi SDF qoidasining bajarilishini ta’minlaydi va Z MB kiritiladi.
80. Teskari yo’l bilan xulosa chiqaruvchi ekspert tizimlar
Teskari yo’l bilan xulosa chiqaruvchi farazlardan (taxmin qilingan kasallikdan) bu farazni isbotlovchi yoki isbotlay olmaydigan dastalabki ma’lumotlarga asta boramiz.
Sxemada bularni quyidagicha aks ettirish mumkin.
Qisqacha qoidalarning ishlashini ko‘rib chiqamiz. Birinchi bajariladigan qoida, bu AD, chunki A ma’lumotlar bazasida joylashgan. A – MB bo‘lganligi uchun D ni ham kiritilishi SDF qoidasining bajarilishini ta’minlaydi va Z MB kiritiladi
81. To’g’ri yo’l bilan xulosa chiqaruvchi ekspert tizimlar
Masalan, to’g’ri yo’l bilan xulosa chiqaruvchi ekspert tizimlar yordamida kasallik alomatlariga ko’ra kasallik aniqlanadi.
Bu jarayonni quyidagicha tasvirlash mumkin, ma’lumotlar bazasida Z izlab ko‘riladi, agarda Z bo‘lmasa, u holda Z ni qoidalar ichida Z keltirib chiqaradigan qoidani aniqlaydi (ya’ni strelkadan o‘ng tomonda turgan Z ni izlaydi). Bizning misolimizda bu FB  Z qoidasi. Z aniqlash uchun avval F va B aniqlanishi kerak ekanligini tizim o‘ziga aniqlab oladi. Z qadamda tizim F vaqtni aniqlashga kirishadi. Avval F ni ma’lumotlar bazasidan ko‘rib chiqadi, topolmagan qoidalar F chiqarib beradigan qoidani aniqlaydi (ya’ni, strelkani ung tomonida F turadigan qoidani). Bu SD F ni beradi va oldin S va D faktlarni aniqlash kerakligi ‘aqida xulosa chiqaradi.
82. Freymli modellar
101.Bilimlar olishning lingvistik jihatlari
Intelektual axborot texnologiyalarini yaratishda asosiy masalalardan biri - ekspert bilimlarini kompyuter xotirasida adekvat ifodalash. Bu informatikada yangi yo‘nalish, ya’ni inson bilimi va uni eXM hotirasida tasvirlash - bilimlar muhandisligi yo‘nalishini yaratilishiga olib keldi. Bilimlar muhandisligi bilimlarni yig‘ish, ularni tahlil etish va intelektual tizimlar uchun ularni formallashtirish masalalari bilan shug‘ullanadi. Bunda bilimlar olishning lingvistik jihatlari ko‘rib o‘tiladi.
102.Bilimlar olishning lingvistik jihatlari muammolari
Bilimlar muhandisi va ekspert orasidagi muloqot bevosita suhbat orqali yani lingvistika yordamida amalga oshadi. Bunda asosiy 3 ta asosiy muammoni ko‘rsatish mumkin: