1. Statik noaniq sistemalar to’g’risida tushuncha. Statik noaniq sistemalarni hisoblash usullari. Kuchlar usuli

Statik aniqmas ramalar tashqi yuklar ta’siriga kuchlar usuli yordamida quyidagi tartibda hisoblanadi.
1. Ramalarning statik aniqmaslik darajasi, ya’ni «ortiqcha» bog‘lanishlar soni (12.1) yoki (12.2) formulalarga asosan topiladi.
2. Ramadagi «ortiqcha» bog‘lanishlar, noma’lum zo‘riqishlar bilan almashtirilib, asosiy sistema tanlanadi.
3. Asosiy sistemadagi «ortiqcha» noma’lumlarning yo‘nalishi bo‘yicha tashqi yuklardan va noma’lumlar ta’siridan hosil bo‘ladigan ko‘chishlar yig‘indisining nolga teng ekanligini ifodalovchi kuchlar usulining kanonik tenglamalari sistemasi (13.1) tuziladi.
4. Kanonik tenglamalar sistemasida noma’lumlar oldidagi koeffitsientlar (birlik ko‘chishlar) va ozod hadlar aniqlanadi. Buning uchun Mor formulasidan yoki Vereshchagin usulidan foydalaniladi.
5. Kanonik tenglama koeffitsientlari va ozod hadlari to‘g‘ri topilganligi tekshiriladi.
a) Kanonik tenglama koeffitsientlarining to‘g‘ri aniqlanganligini tekshirish uchun universal tekshirish (13.5) o‘tkaziladi.
b) Kanonik tenglama ozod hadlarini tekshirish uchun ustun tekshirish (13.7) o‘tkaziladi.
6. Kanonik tenglama koeffitsientlari va ozod hadlari kanonik tenglamaga qo‘yilib tenglama yechiladi va noma’lum X₁, X₂, .... X_n zo‘riqishlarning qiymati aniqlanadi.
7. Ramaning ixtiyoriy kesimidagi eguvchi moment M_X (13.8) formula yordamida quriladi. Qurilgan yakuniy (xotima) eguvchi moment epyurasi tekshiriladi.


8. Ko‘ndalang kuch epyurasi Q_x yakuniy eguvchi moment epyurasi M_x asosida chiziladi.
9. Bo‘ylama kuch epyurasi N_x ko‘ndalang kuch epyurasi Q_x dan foydalanib chiziladi.
10. Ramani umumiy statik tekshirish.
Bu tekshirishda ramaning barcha tayanch reaksiyalari M_x , Q_x va N_x epyuralardan aniqlanib qo‘yiladi va statika muvozanat shartlari orqali tekshiriladi. ; .
Tekshirish bajarilsa rama to‘g‘ri hisoblanib, ichki zo‘riqish epyuralari to‘g‘ri qurilgan bo‘ladi.


Ma’ruzani mustahkamlash uchun savollar.
1. Kuchlar usulining asosiy sistemasi qanday tanlanadi?
2. Kuchlar usulining kanonik tenglamalari qanday tuziladi?
3. Kuchlar usulining asosiy sistemasi deb nimaga aytiladi? ?
4. Kuchlar usulining kanonik tenglamalari deb nimaga aytiladi?