1 сўмлик товар маҳсулоти учун қилинган харажатлар таҳлили

• Бугунги кунда хўжалик юритувчи субъектларнинг маҳсулотлари таннархини таҳлил қилишда бошқарув таҳлилининг асосий ахборот манбалари бўлиб қуйидагилар ҳисобланади:
• Хўжалик субъектларининг бизнес режа маълумотлари;
• 1-корхона шакли “Ташкилот хўжалик фаолиятининг асосий кўрсаткичлари тўғрисида”ги статистик ҳисобот маълумотлари;
• 1-меҳнат шакли “Меҳнат ҳисоботи” статистик ҳисобот маълумотлари;
• Бухгалтерия ҳисобининг ишлаб чиқариш харажатларини ҳисобга олиб борувчи счёт маълумотлари ва бошқа турдаги қўшимча маълумотлар.

ХАРЖАТЛАРНИ ТУРКУМЛАШ: ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ВА НОИШЛАБ ЧИҚАРИШ ХАРАЖАТЛАРИ, «ЎЗГАРУВЧАН» ВА «ЎЗГАРМАС» ХАРАЖАТЛАР

• Маҳсулотнинг ишлаб чиқариш таннархига ишлаб чиқаришни ташкил қилиш услуби ва технологияси билан белгиланган маҳсулотни ишлаб чиқариш (иш, хизматлар бажариш) билан бевосита боғлиқ харажатлар киритилади.
• Буларга:
• бевосита ва билвосита моддий харажатлар,
• бевосита ва билвосита меҳнат харажатлари,
• ишлаб чиқариш йўналишидаги устама харажатлар
• бошқа бевосита ва билвосита харажатлар киради.
• Ишлаб чиқаришнинг моддий харажатлари таркибига қуйидагилар киради:
• -ташқаридан сотиб олинадиган ишлаб чиқариладиган маҳсулот таркибига кириб, унинг асосини ташкил этадиган ёки маҳсулот тайёрлашда (иш бажаришда, хизмат кўрсатишда) зарур компонент ҳисобланадиган хом-ашё ва материаллар;
• -маҳсулотни ўраш ҳамда бошқа ишлаб чиқариш заруриятлари учун сотиб олинган материаллар, таъмирлаш учун эҳтиғт қисмлар, мосламалар ва бошқа меҳнат буюмлари;

-технологик мақсадлар, биноларни иситиш, барча турдаги энергияни ишлаб чиқариш учун сарфланадиган четдан сотиб олинган ёқилғининг ҳамма турлари;

• -технологик мақсадлар, биноларни иситиш, барча турдаги энергияни ишлаб чиқариш учун сарфланадиган четдан сотиб олинган ёқилғининг ҳамма турлари;
• -корхонанинг технологик, тарнспорт ва бошқа ишлаб чиқариш, шунингдек, хўжалик заруриятларига сарфланадиган сотиб олинадиган барча турдаги энергия;
• -табиий камайишининг меъёр чегарасидаги моддий ресурсларнинг камомади ва бузилишларидан йўқотишлар;
• Амалдаги Низомга мувофиқ хўжалик юритувчи субъектларнинг барча харажатлари қуйидаги гуруҳларга ажратилади:
• Маҳсулот ишлаб чиқариш таннархига қўшиладиган харажатлар;
• А) Ишлаб чиқариш таннархига қўшилмайдиган харажатлар, аммо, давр харажатларига қўшиладиган харажатлар (асосий фаолиятдан кўрилган фойдани аниқлаш учун);
• Корхонанинг умумхўжалик фаолиятидан кўрган фойда ёки зарарини аниқлашда ҳисобга олинадиган молиявий фаолият харажатлари.
• Фавқулодда зарар (солиқ тўлашга қадар аниқланадиган фойдани ҳисоблашда иштирок этадиган).