1. Siydik a’zolarining anatomiyasi Nefronning morfo-funktsional tuzilishi Siydik hosil bo`lishi va uning boshqarilishi

SIYDIK CHIQARISH

Buyrak kanalchalarida hosil bo`lgan siydik buyrak jomiga tushib, uni to`ldiradi. Jomlardagi bosim ko‘tarlib, ma‘lum darajaga yetganda, muskullari qisqaradi, ayni vaqtda siydik yo‘Harming silliq muskullari bo‘shashadi va siydik qovuq tomon oqa boshlaydi

Siydik yo`llarining (ureteinning) minutiga 1—5 marta qisqarishi siydik oqimini tezlashtiradi Qovuqdagi siydik miqdori asta-sekin ko'payib boradi. Ammo, ma‘lum vaqtgacha qovuq bo'shligida bosim ortmaydi, chunki devoridagi muskullar tarangligi o'zgarmaydi. Qovuq malum darajagacha sivdikka toiganda ham bo'shligidagi bosimning ortmasligi silliq muskularning plastikligiga bog‘liq.

Qovuqdagi siydik miqdori 150 ml ga yetishi bilan devoridagi mexanoretseptorlar qo‘zg‘aladi? odam siydik qistaganini seza boshlaydi Siydik miqdori qovuqda 250—300 ml ga etishi bo‘shlig‘idagi bosimni 12—15 sm suv ustuniga ko'taradi, markazga intiluvchi impulslar sonini keskin oshiradi juda zahartang qiladi, qovuq reflsks yo`li bilan bo'shatiladi. Siydikning ma‘lum vaqtgacha qovuqdan chiqib ketmasligini qovuq sfinkteri va siydik chiqarish kanali — uretra sfinkteri ta‘minlaydi Qovuq sfinkteri silliq muskul tolalaridan iborat. Uning inson idrokiga bo‘ ysunmay digan faoliyatini tos nervi tarkibidagi parasimpatik tolalar boshqarib turadi Uretra sfinkteri ko`ndalang targil muskul tolalaridan tuzilgan, odam uning faoliyatiga o`z xohishi bilan olat nervi orqali ta‘sir ko'rsatadi. Siydikning qovuqdan chiqishi uchun silliq muskullar qisqarishi va ayni vaqtda sfinkterlari bo` shashi shart. Bu muskullariing uyg‘un faoliyatini siyish markazi boshqarib turadi. Bu markaz orqa miyannng 3—4 dumg‘aza segmentlarida joylashgan. Qovuqqa siydik to`planishi va devorining cho`zilishi tufayli retseptorlarida vujudga kelgan afferent impulslar orqa miya orqali MNT ning yuqori qismlariga, miya po`stlog‘igacha yetib keladi va siydik, qistashni shakllaydi. Bosh miya po`stlog‘i nazorati siya. boshlash, kuchaytirish. to` xtatib turish imkonini beradi.