1-ШЎъба: педагогик технологиялардан самарали фойдаланиш муаммолари ва ечимлар

устувор вазифалардан бири - 
кадрлар 
потенциалини 
ривожлантириш 
ва 
ахборотлаштириш 

---

271 
ҳисобланиб,педагоглар ва таълим жараѐнининг барча иштирокчилари 
учун
ахборот ва коммуникация компетенциясини шакллантиришдир
. 
АКТни қўллашга асосланган таълимнинг янги моделини жорий этиш 
педагоглар ва таълим жараѐнининг барча иштирокчилари учун янги 
талаблар қўяди, улар: 

ахборот ресурсларини тўплаш, қайта ишлаш, узатиш, сақлаш буйича 
ва ахборотли-методик таъминот жараѐнини автоматлаштириш мақсадида 
ахборот маҳсули буйича ахборотли фаолиятни амалга ошириш; 

АКТ воситаси базасида амалга оширилувчи ўқув жараѐни 
иштирокчиси ва интерфаол воситалари орасида ахборотли ўзаро 
боғлиқлик ташкиллаштириш; 

талаба билим даражасини бахолаш ва баҳолаш методикасини 
диагноз қилувчи, тестловчи психолог-педагогик усулларни қўллаш ва 
яратиш; 

конкрет ўқув предмети муҳим жиҳатларини кўрсатувчи АКТ 
воситаси қўллаш билан ўқув фаолиятини амалга ошириш; 

ўқитувчини ўз педагогик амалиѐтида мустақил АКТ қўллай олишга 
тайѐрлиги ва қобилиятини аниқлаб берувчи АКТ-компетенциясини 
шакллантириш, бундаўқитувчиларни АКТ-компетенцияси деганда АКТ 
воситалари ва усулларини қўллаш билан касбий муаммоларини ҳал қилиш 
тушунилади.
Ҳориж тажрибаси ушбу таълим моделини жорий этишлиши 
натижасида қуйидагиларга эришилган: 
• фойдаланилаѐтган ахборот воситаларининг ўзига хос хусусиятларига 
боғлиқ ҳолда талаба томонидан ўзлаштирилган мунтазам технологик 
билим ва кўникмалар миқдори камаяди. Талабалар стандарт 
интерфейснинг аниқ воситаларидан хабардор бўлишади, ундан сўнг 
махсус дастурий воситалар ва техник қурилмалар билан ишлашнинг ўзига 
хос хусусиятларини мустақил равишда ўзлаштиради. 
• барча фанларда АКТ ни қўллаган ҳолда ўтилиши натижасида 
ахборот технологиялари ва информатика фанини алоҳида фан сифатида 
ўтилишига ҳожат қолмайди. 
• Информатика фани асосларини ўрганиш бошланғич таълим 
тизимига ўтказилиши ўқувчиларни юқори синфларида таълим фаолияти 
самарадорлигини оширишига, унинг интенсивлигини оширишига ва шу 
билан ўқувчиларни янги билимларни енгил қабул қилишига ѐрдам беради. 
• "Ижтимоий информатика" (ахборот билан ишлашнинг ахлоқий ва 
ҳуқуқий масалалари) масалаларини ѐритиш учун асос бўлади. 
2011 йил ЮНЕСКО Ахборот технологияларини яратувчи жаҳон 
лидерлари (хусусан, Microsoft Corporation) ва ахборотлаштириш 
мактаблари етакчи эскпертлари билан биргаликда педагог АКТ-
компетентлиги талабларини фиксирловчи – UNESCO’s ICT Competency 
Framework for teachers халқаро тавсиянома ишлаб чиқди. Ушбу талабларга 

---

272 
жавоб берувчи ўқитувчи АКТ билан тўла жиҳозланган таълим 
муассаларида муваффақиятли таълим жараѐни олиб бора олишлиги 
эътироф этилган. Ва ўқитувчилик фаолиятида қуйидаги 6 та жиҳатни 
ажратиб кўрсатилиб ўтилган, улар: 
Ўқитувчи АКТ-компетенцияси тузилиши 
6 та модуль 
АКТ ни қўллаш 
Билимларни 
ўзлаштириш 
малакавий кўникма 
эга бўлиши 
Таълимда АКТ 
ўрнини тушуниши 
Таълим сиѐсати 
билан танишув 
Таълим 
сиѐсатини 
тушуниши 
Инновация киритиш 
Ўқув дастур ва 
баҳолаш 
Таянч билимлар 
Билимларни 
қўллаш амалий 
мисолларда 
Педагогик амалиѐт 
АКТ қўллаш 
Комплекс 
масалаларни 
ечиш 
Мустақил таълим 
олишга ўрганиш 
АКТ ларни дастурий 
таъминоти ва техник 
воситалари
Таянч 
инструментлар 
Мураккаб 
инструментлар 
Кенг қўлланилаѐтган 
технологиялар 
Ўқув жараѐнини 
ташкиллаштириш ва 
бошқариш 
Ўқув жараѐнини 
анъанавий шакли 
Ҳамкорлик 
гуруҳи 
Ташкиллаштириш 
ўрганиш 
Касбий ривожланиш Компьютер 
саводхонлиги 
Мураббийлик ва 
ѐрдам 
Узтоз шогирд 
ЮНЕСКО томонидан таклиф этилган тизимли ва комплекс 
ѐндашувни ҳисобга олган ҳолда, юқорида келтирилган талаблар ўқитувчи 
эга бўлиши керак бўлган муайян технологиялар ва хизматларни (бу 
бўлмаслиги кераклигини) кўрсатмайди. Шубҳасиз, АКТ таълимининг 
мазмуни таълим жараѐнида мавжуд бўлган замонавий ахборот 
технологияларининг ҳолати ва уларнинг ривожланиш истиқболларини 
тушуниш орқали аниқланиши керак. Шу билан бирга, ўқитувчининг 
профессионал стандарти талабларини уқитувчига керакли бўлган махсус 
технологиялар даражасига етказиш учун, ҳозирги пайтда маҳаллий таълим 
муассасаларида мавжуд бўлган вазиятга эмас, балки ўзларини жаҳон 
таълим 
амалиѐтида 
ҳозирги 
вақтда 
таълим-тарбия 
ахборот 
технологияларини такомиллаштириш тенденцияларини эътиборга олиш 
керак.