1 sh. T. Otaboev t. I. Iskandarov

Kirxonalar gigienasi
. Kirxonalar epidemiyaga qarshi kurashish 
uchun zarur bo’lgan eng ahamiyatli ob’yektlardan hisoblanadi. Kir 
kiyimlarning o’z vaqtida yuvilishi kishi sog’ligiga ijobiy ta’sir qilish bilan 
birga turli yuqumli kasalliklar tarqalishining oldini oladi va aholining 
sanitariya madaniyatini yuqori ko’taradi. Kiyim-kechaklar badandagi kir va 
o’lgan hujayralarni, tyeridan ajralgan yog’, tyerlarni o’ziga shimib 
kirlanadi, ayniqsa ichki kiyimlar tez kirlanadi. 
Kiyim-kechaklarni uzoq vaqt echmay kiyib yurish oqibatida 
kiyimlarning kirlanishi uning og’irligini 5-10% ga oshirishi mumkin. Ichki 
kiyimlar kirlanganda ularning nam tortishi, havo almashuvi va boshqa 
xususiyatlari o’zgarib badan tyerisiga yopishib uning normal funkciyasini 
o’zgartiradi. Tyeri bilan kiyim oralig’idagi bo’shliq havosi o’zgaradi, 
hidlanadi, mikroblar bilan zararlanadi. Oqibatda qo’ltiq ostida, chov 
oraliqlarida va badanning turli yerlarida yiringli yallig’lanishlar paydo 
bo’lishish sabab bo’ladi. Demak, ichki kiyimlarni tez-tez almashtirish, 

---

397
ularni tozalab yuvish, dazmollash maqsadga muvofiqdir. 
Ifloslangan kiyim-kechaklarda juda ko’p mikroorganizmlar, ayniqsa 
yosh bolalarning ichki kiyimlarida gijja tuxumlari ko’p bo’lishi mumkin. 
Zararli mikroorganizmlarning tarqalishi uchun kir kiyimlarda qulay sharoit 
tug’iladi, 
Ayollarning mehnatini engillashtirish va qo’l kuchidan foydalanishni 
kamaytirish uchun kirxonalarda qo’l mehnati mexani-zaciyalashtirilgan, 
ayniqsa jamoat kir yuvish kirxonalarida mehnat anchagina 
engillashtirilgan. Hozir ko’plab kirxonalar qurilmoqda. Ichki kiyimlarni 
almashtirish vaqti kattalar uchun uzog’i bilan bir hafta, bolalar uchun 3-4 
kunga teng. Ayniqsa, oq matodan tikilgan ichki kiyimlar, ko’ylaklar,
dastro’mollar, sochiq, paypoq va boshqalar tez-tez yuvilib, almashtirilib
turilishi kerak. O’rtacha har bir kishi uchun oy davomida yig’iladigan
kir kiyimlar 10 kg 
ni tashkil qiladi. Endi sartaroshxonalardan, ishxonalardan, bolalar 
bog’chalaridan tushadigan kir choyshab, sochiq, dasturxon va boshqalar 1 
oyga jon boshiga 2 kg ni tashkil qiladi. SHunday qilib, yuvish uchun jon 
boshiga bir oyda 12 kg kir tushadi. 
Ayrim muassasalar uchun bir oyda tushadigan kir miqdori har bir 
o’rin uchun quyidagicha: