1-seminar. Suyaklarning tuzilishi. Suyaklarning tarkibi, organik va anorganik moddalar. Tana skeleti. Qo‘l va oyoq skeleti suyaklarining tuzilishi Miya qutisining tuzilishi. Gavda muskullarining tuzilishi

Qo’llar skeleti.
Qo’llar skeleti 2 bo’limdan iborat: yyelka kamaridan va erkin kul suyaklaridan.
Yelka kamari ikki juft suyaklaridan: kurak va umrov suyaklaridan iborat. Kulning erkin kismi 3 kism bilak va panjaga bulinadi. Yyelka kismida yyelka suyagi, bilak kismi esa tirsak va bilak suyaklaridan iborat. Panja esa kaft usti suyaklariga, kaft suyaklariga va barmoklarga bulinadi. Panja suyaklari 27 suyaklardan iborat.

Qo’l skeleti
yyelka kamari		Erkin qo’l suyaklari
Kurak suyagi	Umrov suyagi	Yelka kismi	Bilak kismi		Panja kismi
		Yelka suyagi	Bilak suyagi	Tirsak suyagi	Kaft usti suyaklari	Barmoklar	Kaft suyaklar

Yelka kamarining suyaklari.
Yelka kamari chap va un tomonda bittadan umrov va kurak suyaklaridan tuzilgan.
Umrov suyagi egilgan naysimon suyak bulib, ko’krak kafasining old tomonida gorizontal xolda joylashgan. Umrovning o’rta kismi yeki tanasi va ikki uchi bor. Umrov suyagining medial uchi tush suyagining dastasi bilan birikadi, lateral uchi esa kurakning akromial, ya’ni yyelka usimtasi bilan birikadi. Paypaslash usulida umrov suyagini joylashuvini aniklash mumkin. Umrov suyagini funktsional axamiyati katta, chunki ayni bir vaktda bu suyak kulni tanaga birlashtiradi, ikkinchi tomondan esa yyelka bugimini ko’krak kafasidan uzoklashtirib, kulni turli xarakatlarini erkin bajarilishini ta’minlaydi.
Kurak uchburchak yassi juft suyakdir. Kurak ko’krak kafasining orqa tomonida V-VIII kovurgalari chegarasida joylashgan. Kurakda 3 kirra, 3 burchak va 2 - ta yuza farklanadi. Lateral kirra kengaygan bulib, tashki burchak chegarasida bugim chuqurchasini xosil kiladi. Bu chuqurcha yyelka suyagining boshchasi bilan birikib yyelka bugimini xosil kiladi.
Kurakning medial kirrasi utkir bulib, umurtka pogonasiga nisbatan paralel xolda joylashgan. Kurakda ustki kirrasi xam farklanadi.
Kurakning orqa yuzasi kurak kirrasi bilan 2 kismga bulinadi: kirra osti yuza va kirra ustki yuzalariga. Kurak kirrasi lateral yoki tashki tomonga usib akromial ya’ni yyelka usigi xosil kiladi. Kurakning yuzasida kurak osti chuqurchasi joylashagn. Bugim chuqurchasidan yukorirokda tumshuksimon usigi chikadi. Evolyutsiya jaraenida kurak suyagi odamsimon maymunlarga karaganda keskin uzgargan. Odamda kurak suyagi orqaga siljib, kengligiga nisbatan uzunligi ancha kaltalashgan, kurak usti chuqurchasi kurak osti chuqurchaga nisbatan kichik buladi. Odamsimon maymunlarda kurak kirrasi kurak satxiga nisbatan 59⁰ ni tashkil etadi va undan oshmaydi, odamlarda bu burchak 90⁰ gacha yetishi mumkin. Maymunlarda kurak usti va kurak osti chuqurchalari jajmi jixatdan bir-biriga teng buladi.