1-seminar. Suyaklarning tuzilishi. Suyaklarning tarkibi, organik va anorganik moddalar. Tana skeleti. Qo‘l va oyoq skeleti suyaklarining tuzilishi Miya qutisining tuzilishi. Gavda muskullarining tuzilishi

Oyoqning erkin turgan bo’limidagi suyaklar
Son suyagi - odam tanasining eng uzun va katta naysimon suyagidir. Uning yukori uchida medial yeki ichki tomoniga karagan sharsimon boshchasi, boshchasining pastrogida burchak bilan joylashgan buyinchasi bor. Bu burchakning o’rtacha kattalikdagi erkaklarda 130 ? teng, aellarda to’g’ri burchakni tashkil etadi. Son suyagining boshchasi tos suyagining quymich kosasi bilan birikib, uzining yuzasida chuqurchaga ega. Bu chuqurchaga yumalok boylam birikadi.
Suyakning uzun buyin kismi diafiz kismiga utadigan joyida katta va kichik dunglari mavjuddir. Katta dungcha tashkariga karagan va uning asosida dung chuqurchasi joylashgan. Kichik dungcha ichkariga va orqaga karagan. Bu dungchalarga dumba muskullari birikadi. Suyakning oldingi yuzasida ikkala dung o’rtasida dunglararo gadir-budir chiziklar, orqa yuzasida esa dunglararo kirra joylashagan.
Son suyagining orqa yuzasida gadir-budir chizik buladi. Suyakning tanasi deyarli tsilindsimon shakldadir. Son suyagining pastki uchida ikkita dung - medial yeki ichki dung, lateral yoki tashki dunglar joylashgan. Ular o’rtasida dunglararo chuqurlik bor. Ichki dung tashki dungdan kattarok. Dunglar katta boldir suyagi bilan birikishi uchun bugim yuzalariga ega. Old tomondan ikkala dung umumiy bugim yuzasini xosil kiladi, uning o’rtasida dunglararo chuqurcha bor. Old tomondan chuqurcha tizza usti yuzasini xosil kilib, bu yuzaga tizza qopkogi takaladi.
Son suyagi dunglarining ustida, ikki yon tomoniga chikkan ichki va tashki dung usti tepaliklari bor.
Odam evolyutsiyasining takominlanishi natijasida tik yurish kobiliyati paydo buldi. Natijada tos va son suyaklarining tuzilishi uzgardi. Odamsimon maymunlarga nisbatan odamning son suyagi uzunlashdi va ingichkalashdi, tanasi old tomonga karab bukilgan belgisi paydo buldi, orqa yuzasida esa gadir-budur chizigi kuchli darajada rivojlandi. Tizza qopkogi yoki tizza usti suyagi sonning eng yirik suyagi bulib, u soninng turt boshli muskul payining ichida yotadi va tizza bugimni xosil kilishda katnashadi. Tizza qopkogining utkir uchi pastga karatilgan, keng asosi – yukorida, bugim yuzasi esa togay bilan qoplangan.