1-seminar ishi

1-seminar ishi

Minigidroelektrstantsiyalar

Birlamchi energiyani qay usulda qayta hosil qilinishiga qarab stantsiya shunday nomlanadi. Masalan, issiqlik elektr stantsiyasi (qisqacha IES) issiqlik energiyasini (birlamchi) elektr energiyaga (ikkilamchi) aylantirib beradi, gidroelektr stantsiyada (GES) - suv energiyasini elektr energiyaga, atom elektr stantsiyasida (AES) - atom energiyasini elektr energiyasiga aylantirib beradi, undan tashqari to’lqin energiyasini elektr energiyasiga aylantirib beruvchi to’lqin elektr stantsiyasi va boshqa stantsiyalar mavjud.

Energiyani kerakli turda olish va istemolchilarni taminlash energetik ishlab-chiqarish jarayonida kechadi va u besh bosqichdan iborat.

1. Energetika zaхiralarini olish va to’plash: yoqilg’ini qazib olish va boyitish, gidroteхnik qurilmalar yordamida bosimni to’plash va hakazo.

2. Energiyani qayta hosil qiluvchi qurilmalarga energetik zaхirani keltirish.

3. Taqsimlash va istemol uchun eng qulay bo’lgan usulda, birlamchi energiyadan ikkilamchi energiya hosil qilish (asosan issiqlik va elektr energiyasi).

4. Qayta hosil qilingan energiyani uzatish va taqsimlash.

5. Etkazilgan energiyani istemol qilish.

Agar qo’llanilayotgan birlamchi energiya manbalarini 100% deb hisoblasak, undan faqat 30-40% energiya olinadi; energiyani qolgan katta qismi issiqlik ko’rinishida yo’qotiladi.

Energiya yo’qotishlar asosan hozirgi davrdagi energetik mashinalarning teхnik tavsiflari bilan ifodalanadi.

GESda suv oqimi energiyasi elektr energiyasiga aylanadi. GESlarning 3 ta turi mavjud: tog’on, suv chiqarish va derevatsiya. Gidroenergetika inshootlarida elektr energiyasini ishlab chiqarish uchun gidroenergetik qurilmalar deb ataladigan gidroenergetika qurilmalari yordamida tezroq sinxronlash generatorlari ishlatiladi. Gidroenergetikaning asosiy turlari mavjud: yoritgichlari SG – gorizontal dizayni, VGS – vertikal dizayn, SGS – statik (aylanuvchi patogensiz).

Odatda kichik stansiyalarda ham kamida uchta gidravlik agregatlar o’rnatiladi, bu esa suvning mavjudligiga, elektr enegiyasi tizimining talablariga ishlab chiqarilgan quvvat miqdoriga qarab yuklamani tezda boshqarish imkonini beradi, shuningdek diagnostika va tamirlash ishlash uskunalari.

1.Jadval. “Gidrotexnika inshootlari” bo’limi uchun hisoblash formulalari.

№	Hisoblangan parametr	Formula, hisoblangan parametr birligi	Formulada simvollar va birliklarni talqin qilish
1	GESning hisobiy aktiv quvvati, Rr	(kVt)	-suvning sarfi, kg/s Nr- bosim boshi, m η- gidroagregatning umumiy FIKi (η ≈0,85)
2	Suvning sarflanish miqdori,	= (kg/s)	- kanal yoki daryoning kesim yuzasi, m^2 - suv oqimi tezligi, m/s - suv oqimi, m^3/s =1000 kg/m^3 – suvning zichligi
3	Yillik ishlangan elektr energiya, yil	=Rr*Tr (kVt *soat)	– aktiv quvvat, kVt Tr- birlik aktiv quvvatning yil davomida ishlaydigan soatlar soni, soat (olinishi mumkin Tr=8760 soat)
4	GESning o’z ehtiyoji uchun sarflanadigan quvvat ( ) va energiya ( )	Rsn=K*Rr (kVt) =K*Wyil(kVt*soat)	– aktiv quvvat, kVt – yillik ishlangan elektr energiya, kVt *soat K – koeffitsient, jadval. 2 dan olinadi

2.Jadval. GESlarning o'z ehtiyojlari uchun elektr energiyasi iste'mol qilish darajasi

№	GESning quvvati, MVt	Qiymatlari K
1	gacha 150 MVt	0,05
2	150-200 MVt	0,02
3	200-400 MVt	0,005
4	400 MVt yuqori	0,003