1-savol Javobi. Arxitekturaning shakillanishi so’ngi paleolit davriga borib taqaladi, huddi shu davrdan boshlab odamlar o’zlari uchun turar joylar qura boshlaganlar. Neolit davriga kelib odamlar avvaldan yashab kelgan joylaridan ketmasdan

2-savol Javobi.  Qadimgi  sivilizatsiyalar, asosan,  daryolar, ko’llar, dengiz bo’ylarida vujudga kelganligi bois, 

dastlabki  arxitekturaviy  inshootlar  ham  va  ular  haqidagi  daslabki  tushunchalar  ham  aynan  shu  hududlarda 

shakillandi.  Dastlabki  rivojlanish  Xitoyning  sharqiy  qismi,  Hindistonning  Hind  daryosi  vodiysi, 

Mesapatamiyaning  Dajla  va  Frot  daryolari  oralig’i,  Misrda  joylashgan  Nil  daryosi  bo’ylarida,  qadimgi 

Mayyalar yashagan Meksika hamda Hozirgi Chilining Shimoli-g’arbiy, ya’ni Tinch okeaniga tutash qismlarida 

shakillangan.  Aynan  yuqoridagi  hududlar  dunyoning  boshqa  hududlaridagi  me’morchilik  va  madaniyat 

rivojlanishiga katta ta’sir ko’rsatdi, boshqacha aytganda keying rivojlanish  hududlari anashu sivilizatsiyalarga 

qarab shakillangan. 

3-savol  Javobi.  Ibtidoiy  manzilgohlar  shakillanishida  insoniyat  tarixidagi  eng  birinchi  tuzum  –  ibtidoiy 

jamoalar asosiy ta’sir ko’rsatishgan.  Avvaliga odamlar bir yerda muqum yashashmagan, ularning hayot  tarsi 

o’zlashtirma  xo’jalik  bo’laganligi  bois  ov  qilishga  yaroqli  hududlarga  ko’chib  yurishgan.  Biroq  keyinchalik 

insonlar  hayotida  bir  qator  o’zgarishlar  boldi,  ya’ni,  olov  kashf  etilishi  natijasida  mahsulotlarni  homligicha 

emas pishirilgan holatda iste’mol qilishga o’tishdi. Mezolit davriga kelib o’q-yoyning yaratilishi hamda itning 

qo’lga o’rgatilishi natijasida uchar va tezkor hayvonlarni ovlash imkoniyati paydo bo’ldi va xatto hayvonlarni 

ko’p  ovlanishi  natijasida  zaxira  ozuqsi  sifatida  olib  qo’yish  vujudga  keldi.  Nihoyat  odamalar  Neolit  davriga 

kelib  doimiy  ravishda  ko’chib  yurishni  to’xtatishgan  va  natijada  bir  joyda  muqum  yashash  qadimgi 

manzilgohlar shakillanishiga olib kelgan. Bir yerda doimiy yashash insonlarni ziroatchilik (dehqonchilik) bilan 

shug’ullanishiga ham olib keldi. 

4-savol Javobi. O’rta osiyo san’ati va madaniyati rivojlanishiga miloddan avvalgi 4-ming yillikda shakillangan 

Mesopotamiya va mil.av 2-ming yillikda shakillangan Hind vodiysi sivilizatsiyalari ta'sir ko'rsatdi va shuning 

uchun  hozirgi  O'zbekiston  hududida:  Mesopotamiyadan,  ya’ni  hozirgi  Iroq  va  Eron  yerlaridan  Amudaryo 

bo’ylarigacha,  shuningdek,  Hindistondan  O’zbekiston  janubigaacha  bo’lgan  hududlarning  me’morchilik 

madaniyati-san’ati  kirib  kelgan.  Bundan  4-5  ming  yillar  avval  O’rta  Osiyo  shaxarlari  bilan  Xitoy  va  Ba’zi 

sharq  mamlakatlari  aloqalar  ilib  borilganligi  ham  manbalrda  keltiriladi,  albatta,  bu  kabi  aloqalarning  ham 

o’ziga  hos  tasiri  bo’lgan.  Sivilizatsiyalar  ta’sirida  ko'chmanchilar  uylarining  gumbazi  paydo  bo'lishiga  olib 

keldi.  O'rta  Osiyoning  ko'chmanchi  va  o'troq  xalqlari  asrlar  davomida  tsivilizatsiya  ta'sirida  bo'lgan.  Bundan 

tashqari arabiston yarim orolidagi sivilizatsiya va uning keyinchalik islom dini bilan birga O’rta Osiyoga kirib 

kelishi natijasida, Orta Osiyo madaniyati, san’ati, arxitekturasi shakillangan.