1. Respublikamiz alimlarinin’ o’simlikler immuniteti pa’ni rawajlaniwina qosqan u’lesi

1. Respublikamiz alimlarinin’ o’simlikler immuniteti pa’ni
rawajlaniwina qosqan u’lesi
Respublikamizda hazirgi waqitta awil xojalig’I tarawin barinsha darejede rawajlandiriw ushin ko’plegen jumislar alip barilmaqta .Bundag’I qoyilatug’in birinshi talap ha’r bir aymaq hatteki rayonlar boyinsha o’ndirip atirg’an awil xojalig’I o’nimlerinin’ mug’darin sapa ko’rsetkishlerin alding’I agrotexnologiyani qollaw arqali ko’teriw. Awil xojalig’I tarawi boyinsha o’ndiriletug’in o’nimlerdin’ adam organizimine kerekli bolg’an medicinaliq mug’darinan kelip shiqqan o’simliklerdin’ tu’rlerin sortlarin tan’law olardin’ bir jilg’a jetetug’in tu’rlerin jetilistiriw.
N.I.Vavilov parazit zamariqlar,bakteriyalar ha’m viruslarg’a qarsi gu’reste olarg’a shidamli sortlardi jaratiwda shag’ilistiriw u’lken a’himyetke iye ekenligin ko’rsetti. A’sirese unli shiq, qaraku’ye, daqlaniw, zan’, fuzarioz keselliklerine qarsi shidamli sortlar jaratiw , bul infekciyanin’ pu’tkil joq boliwina imkan beredi. Respublikamiz aymag’inda g’awashanin’ viltke, pomidordin’ daqlaniw, qiyardin’ unli shiq keselliklerine shidamli sortlarin jaratiw barisinda na’tiyjeli jumislar a’melge asirilmaqta. Demek o’simliklerdi keselliklerden qorg’awda na’tiyjeli bolg’an usillar arasinda komplekis dizimli qorg’aw usillarinda o’tkiziw ilimiy ha’m a’meliy a’himyetke iye. Immunitet qa’siyeti dep o’simliklerdin’ kesellik qozg’atiwshi mikroorganizimlerge ha’m olardin’ o’miri dawaminda payda etetug’in zatlarg’a shidamliliq qa’siyetin payda etiwi ko’zde tutiladi.
N.I.Vavilov tin’ pikirinshe o’simliklerdin’ immunitet qa’siyetleri geografik aymaqlar menen baylanisli . Ol ha’r bir ekologo- geografik aymaqta keselliklerge shidamli yaki shidamsiz sortlari tarqalg’anlig’I da’lilengen. Jer orta ten’izi atirapinda ekologik sharayatta biyday, suli, arpa, masaqli eginlerdin’ za’n’ , qara ku’ye keseliklerge shidamli sortlari ushirasa Orayliq aziya da shidamsiz sortlari , Orayliq evropada ortasha shidamli sortlar ushirawinda aytip o’tken.
T.D Straxov o’simliklerdin’ aziqlaniw usillarin baqlaw tiykarinda olardin’ kesellikke shidamlilig’in yaki beriliwshen’ligin arttiriw mu’mkinligin aytqan. O’simlikke makro ha’m mikro to’ginlerdi qollaw ta’sirinde onin’ zat almasiw qa’siyetleri tezlesip patogennin’ rawajlaniw qa’siyetleri jawip qoyiliwi da’lilengen.