1. Reproduktiv salomatlik haqida tushuncha bering. Reproduktiv salomatlik

50.  Qon   yo’qotishda  kuzatiladigan  qanday  belgilarni  bilasiz? 

---

25 

 

 

     Utkir  qon  ketishining  diagnostikasi  kiyin  emas.  Bemorning  keskin  rangi  o‘chib,  qon  bosimi  tushib  ketadi,  taxikardiya  paydo  buladi. 

Yukotilgan qon xajmini aniqlash birmuncha qiyin. Buning uchun tanada aylanib yurgan qon xajmini va uning tarkibiy qismlarini aniqlash 

zarur. Agar buning iloji bo‘lmasa, markaziy vena bosimini aniqlash kerak bo‘ladi. Shu maqsadda yuqori kovak venaga polietilaen katetr 

yuboriladi. Normada markaziy vena bosimi 35-100 mm simob ustuniga (2-8 simob ustuni) teng. Uning pasayishi qonning umumiy xajmi 

kamayishi  natijasida  yurakka  qonning  kam  oqib  kelayotganini  bildiradi,  oshishi  esa  avvalo  gipervolemiyadan  yoki  yurak 

dekompensasiyasidan darak beradi. 

     Qon  yukotishning  asoratlaridan  yana  biri  qon  tomiriga  xavo  kirib  qolishidir  (emboliya)  Avval  bu  asorat  yirik  vena  qon  tomirlari 

shikastlanganda  ruy  beradi  va  bemorni  ogir  ahvolga  solib  quyadi.  Ko‘pincha  buyinturuq  venasi,  umrov  va  qo‘ltik  osti  venasi,  nomsiz 

venalarda xavo emboliyasi paydo bo‘ladi. Uning vujudga kelishida aytib utilgan vena tomirlarining yurakka yaqinligi, ular devorlarining 

qo‘shni organ tuqimalariga birikkanligi natijasida shikastlanganda puchayib qolmasligi va nisbiy bosim sabab bo‘ladi. Oz miqdordagi xavo 

qon tomirlari orqali ung yurak bulmachasidan upkaga utadi va zarar yetkazmaydi. Qon tomiriga xavo k o‘p tushadigan bo‘lsa, unda o‘ng 

yurak  bulmachasi  kattalashib,  uch  tavakali  klapanlar  yetishmovchiligi  paydo  bo‘ladi,  bu  yurakning  falajlanishiga  olib  keladi.  Bemor 

rangsizlanib kukarib ketadi, Qon bosimi pasayadi, pul'si sekin urib, nafas olishi to‘xtaydi, ba'zida tirishish belgisi paydo bo‘ladi. Agar xavo 

emboliyasi belgilari asta sekin boshlansa, bemor sovuq terga botadi, qo‘rqadi, tomir urishi sekinlashib, es-hushi yo‘qoladi, ko‘z qorachiqlari 

kattalashadi.  Yurakka  yaqin  venalar  shikastlanganda  tomirga  surilayotgan  xavo  hushtaksimon  tovush  chiqaradi.  Bunday  holda  nafas 

chiqarilayotgan paytda qon xavo aralash chiqadi. 

Xavo emboliyasini davolash murakkab bo‘lib, tomirga xavo kelishini tuxtatish kerak, ya'ni vena tomirining markaziy va periferik uchlari 

boglanadi., ung yurak bulmachasi nina bilan punksiya kilinadi. 

Qon ketishining asoratlaridan yana biri pul'sli gematoma hisoblanadi. Bu asorat yigilib qolgan gematoma bevosita shikastlangan qon tomiri 

atrofida bo‘lsa yuzaga keladi. Vaqt  o‘tishi bilan gematoma atrofi biriktiruvchi tuqima bilan qoplanadi va soxta shikasilanish anevrizmasini 

paydo qiladi. Shuningdek operatsiya paytida qon tomirlari yaxshi boglanmasa, qon to‘planib qolib, gematoma hosil qiladi, u esa yiringlab 

ogir asoratlarga olib kelishi mumkin. 

  Qon  ketganda  tibbiy  yordam  kursatilmasa,  u  ikki  xil  tugashi  mumkin:  qon  uz-uzidan  tuxtashi  yoki  ko‘p  qon  yukotishi  natijasida  miya 

qonsizlanib, yurak-tomirlar ishi buzilishidan bemorni o’limga duchor qilishi mumkin.