1 Реал секторнинг иқтисодий тушунчаси 2

Истеъмол нархлари индекси (ИНИ) ўрта даражали истеъмолчи томонидан харид қилинадиган товарлар ва хизматлар репрезентатив савати нархларининг ўсишини ўлчайди. ИНИ, одатда, истеъмол нархларини даврий тадқиқ этиш асосида ҳисоблаб чиқилади.
Ҳар бир индекс қамраб оладиган товарлар ва хизматлар турларидан иборат. ИНИ иқтисодиётдаги барча товарлар ва хизматларнинг фақат битта гуруҳини (хусусан истеъмолчилар томонидан харид қилинадиган товарлар ва хизматларни) ҳисобга олади. Шундай қилиб, фирмалар ёки давлат бошқаруви органлари томонидан харид қилинадиган товарлар ва хизматлар, масалан, машина нархларининг ошиши ИНИда эмас, балки ЯИМ дефляторида акс этади.
Биринчи фарқ
шундан иборатки, ЯИМ дефлятори фақат мамлакатда ишлаб чиқарилган товарларни ўз ичига олади. Импорт қилинадиган якуний маҳсулот қамраб олинмайди, шунинг учун импорт қилинган товарлар нархлари қисқа муддатли истиқболда ЯИМ дефляторига тўғридан-тўғри таъсир кўрсатмайди. Бироқ, импорт қилинган товарлар нархларининг ўзгариши, агар ушбу товарлар ИНИ саватига кирса, ИНИга таъсир кўрсатади.
Иккинчи фарқ
Учинчи фарқ
турли товарлар нархларини нархларнинг ушбу иккита индексида умумийлаштириш усулига тааллуқли. Бошқача айтганда, ИНИда базис йилининг миқдори вазнлар сифатида фойдаланилади, ЯИМ дефляторида эса жорий йил вазнлари қўлланилади.

To’lov balansi

To’lov balansi – ma’lum davr ichida (chorak, yil) mamlakatning rezidentlari va tashqi dunyo o'rtasidagi barcha iqtisodiy bitimlari natijalarining ifodasidir.
Tovarlar
Kapital haraкati
Xizmatlar

To’lov balansi yordamida nimani aniqlash mumkin va nimani aniqlash mumkin emas?

Mumkin emas
Mumkin
Mamlakatdagi chet el
investitsiyalarining umumiy hajmini.
Mamlakat tashqi qarzining
umumiy hajmini.
Oltin – valuta zahiralarining
umumiy hajmini.
Boshqa turli jamg’arilgan
miqdorlarni.
Bir yil ichidagi yangi
investitsiyalar hajmini.
Bir yil ichida mamlakatga qaytarib
olingan investitsiyalar hajmini.
Bir yil ichida rezidentlar
tomonidan chet eldan olingan
yangi kreditlar hajmini.
Tashqi qarzni to’lash uchun
joriy yilda ajratilgan to’lovlarni.
Bir yil ichidagi oltin –
valuta zahiralarining o’zgarishini.