12. Urug'lik payvandtaglamni yetishtirish
Kupaytirish maydonchasi (urugkuchat kuchatzori). Urugidan yetishtiriladigan kuchatzorlarda odatda urugmeva payvandtaglar, baʼzida danak meva (olcha, olxuri, gilos va antipka) lar payvandtaglari yetishtiriladi. Urik, shaftoli, togolcha va ѐngok mevalar tez usadigan turlar
sifatida bevosita shakl berish bulimining birinchi dalasiga ekiladi. Bu turlarni urug kuchat kuchatzoriga ekilganda kelgusi yili kuchatzorning birinchi dalasiga payvandtaglar kuchirib utkazilganida kuchli usadi va payvand kilinganda kurtaklarning kupchiligi tutmaydi.
Olma, nok va bexi uruglarini bevosita shakl berish bulimining birinchi dalasiga yukori agrotexnika tadbirlarini kullab, yukori sifatli konditsion uruglarnigina ekish mumkin. Yaxshi tarmoklangan ildiz tizimiga ega bulish uchun urug kuchatlar yetishtirish davri uzaytirilib kuchatlar ѐsh davrida pikirovka kilinadi, yaʼni ildizchalarning uchi kesilib, yaxshi unumdor tuprokka kuchirib utkaziladi. Lekin, Uzbekiston sharoitida bu usul kam kullaniladi, chunki kunning issik bulganligidan kuchirib utkazilgan kuchatlarning kupi tutib ketmaydi Ekish muddatlari. Uruglar kuzda va baxorda ekiladi. Buxoro, Xorazm viloyatlari va Korakalpogistonda kishi uzok davomli, korsiz va kuruk kattik sovuk bulishi, meva uruglarining unib chikishga tayѐrgarlik kurish
jaraѐnining normal utishi uchun kulay sharoit bulmaganligi sababli bu yerlarda stratifikatsiyalangan uruglarni fakat baxorda shuri yuvilgan tuprokka ekish maksadga muvofikdir. Аgarda tuprok ѐzda yaxshi tayѐrlanib, shuri yuvilgan bulsa, urugni kuzda xam ekish mumkin. Uruglar baxorda ekilganda kaщalok paydo bulish xavfi tugiladi. Buning oldini olish uchun katorlarga 1,0-1,5 sm kalinlikda va 10 sm kenglikda chirindi ѐki kipik solinadi. Yengil tuproklarda urug ekilganidan sung ketma-ket katorlarning ustiga xaskash bilan 5-8 sm kalinlikda tuprok tortib kuyiladi. Bu baxorda ѐmgirdan sunggi boronalashda tez buzilib ketadi. Kuzda uruglar oktyabrь oxiri - noyabrь boshlarida; baxorda esa uruglar nishlay boshlaganda ekiladi. Stratifikatsiyalangan uruglarni janubiy xududlarda fevralь oxiri - mart boshlarida, Xorazm viloyati va
Korakalpogistonda esa mart oyi oxiri - aprelь boshlarida; Uzbekistonning kolgan boshka viloyatlarida uchun esa martning birinchi yarmi eng yaxshi muddat xisoblanadi. Kuzda urugi
stratifikatsiyalanmaydigan kuruk uruglar ekiladi. Togolcha, olcha va magalѐbkaning urugi, mevalari terib olinishi bilan stratifikatsiyalanadi va baxorda ekiladi. Uruglarni ekish chukurligi ularning katta-kichikligi va tuprok sifatiga karab belgilanadi: mayda uruglar yuzarok, yiriklari chukurrok ekiladi. Urug mevalilar kuzda yengil tuproklarda 3-3,5, ogir tuproklarda 2-2,5 sm chukurlikda ekiladi. Olcha, gilos va antipka uruglari yengil tuproklarda 4-5 sm, ogir tuproklarda esa 5,5-6,0 sm, urik, shaftoli, bodom uruglari 8 sm chukurlikda ekiladi. Bu urug baxorda ekilganida ularning ekish chukurligi 0,5-1 sm kamaytiriladi. Kuzda chukurrok kilib ekilgan
uruglar baxorda ekilgan uruglarga Karaganda kishki sovuklar taʼsirida yer betiga chikmaydi va ѐmgir yuvib ketmaydi. Ekish meʼѐri uruglarning yirik-maydaligiga, ularning unuvchanligiga, ekish muddatiga va payvandtag kuchatzorida urugkuchatlarning kalinligiga boglik. Payvandtag kuchatzoriga uruglar birmuncha kalin ekiladi. Kuzda ekilganda ekish normasi 10-15 % oshiriladi, chunki uruglarning bir kismi nobud bulishi mumkin. Uruglar lenta usulida ikki kator kilib, katorlar orasi 20-25 sm, lentalar orasida 70-80 sm ѐki katorlar orasini 60-70 sm koldirib, bir kator kilib ekiladi. Urugkuchatlarning usib ketish xavfi bulsa, u vaktda lentalar orasi 60-70 sm, katorlar orasi 6-10 sm kilib ekiladi. Bunday kalinlikda ekilganda
gektariga: 30-40 kg olma, nok va bexi urugi, 150-200 kg antipka urugi, 250-300 kg olcha va ѐvvoyi gilos urugi, 400-500 kg togolcha urugi, 300-400 kg tikanli olxuri urugi sarflanadi. Ekish tartibi. Kamrok mikdordagi uruglar kulda, kup mikdordagi uruglar esa mexanizatsiya ѐrdamida ekiladi' Stratifikatsiyalangan uruglarni ekishdan oldin kumdan yaxshilab tozalanadi. Kulda ekilganda esa uruglar markѐr ѐki ip bilan reja chizigi olingan egatlarga kumi bilan birga ekiladi.
Baxorda yaxshi nishlagan uruglar ekiladigan kuni namlanadi va oldindan rejalab olingan egatlarga kulda ekiladi. Uruglar yumshok tuprokka sekin tashlab ustiga nam tuprok tortiladi. Ekish tugagandan keyin oldindan tayѐrlab kuyilgan egatlardan suv beriladi. Kuzda olma, nok, antipka, olchaning kuruk uruglari ekiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |