1 Qadimgi dunyoda jismoniy tarbiya

13Mavzu:Yirik motorika mayda motorika sensomotorika
Reja:
1 Yirik motorikani rivojlantirish
2 Mayda motorikani rivojlantirish
3 Sensomotorikani rivojlantirish
Quyidagilar 3 yoshdan 5 yoshgacha bo‘lgan bolalarda yirik motorikani rivojlantirish talablari hisoblanadi:
o‘z tanasini boshqara olish (muvozanat saqlay olish);o‘z tana a’zolarini boshqara olish;maqsadli harakatlana olish;yurish, yugurish, sakrash, dumalatish, irg‘itish, ilib olish, emaklash, tirmashish, muvozanat saqlash kabi asosiy harakat mashqlarini bajara olish;turli yo‘nalishlarda yurish va yugura olish;turli balandliklardan sakrash mashqlarini bajara olish;koptoklarni bir-biriga qaratib dumalatish, ikki qo‘llab pastdan, ko‘krak oldidan, boshidan oldinga oshirib irg‘ita olish;emaklash va tirmashib chiqish malakalarining shakllanishi;qo‘l, oyoq muskullari, gavda uchun mashqlarni bajara olish;ertalabki badantarbiya mashqlarini aniq va izchil bajara olish.Quyidagilar 3 yoshdan 5 yoshgacha bo‘lgan bolalarda yirik motorikaning rivojlanish indikatorlari hisoblanadi:to‘p-to‘p bo‘lib va yo‘nalishlarni o‘zgartirib yurish;doira bo‘ylab juft-juft bo‘lib qo‘l ushlashib hamda yon tomonga ketma-ket yurish, yurishdan yugurishga o‘tish;muvozanat saqlab, shuningdek 20 — 40 m masofaga o‘rtacha tezlikda, 70 — 80 m ga asta-sekin yugurish;dumalatib yuborilgan buyumni quvib etish;ikki qator bo‘lib terilgan bolalar bilan birga bir o‘zi va birgalikda qo‘l ushlamasdan doira bo‘ylab yugurish;oyoq uchlarida, katta qadam bosib, boldirini orqaga tashlab, buyumlarni aylanib o‘tib yugurish;yugurish yo‘nalishi va tezligini o‘zgartirish;narsalarni tutib olish va ulardan o‘zini olib qochish;to‘siqlarni yengib o‘tish, birdaniga to‘xtaganidan so‘ng muvozanat saqlash;1,5 daqiqa davomida uzluksiz yugurish;daqiqasiga 40 — 60 m tezlikda 30 m masofaga yugurish;past-baland yerlardan 200 — 240 m masofaga past tezlikda yugurish va orqaga oson harakatlanish;navbatma-navbat yurish, yugurish va boshqa harakatlarni bajarish, hushtak bo‘yicha to‘xtash, burilish;doira bo‘ylab bir o‘zi va juftlikda qo‘l ushlamasdan qator bo‘lib yugurish;past-baland joylardan 200 — 240 m masofaga past tezlikda yugurish;bir oyog‘ida oldinga sakrash;kuch bilan koptokni oldinga tashlash va unga tashlangan koptokni ilib olish;stol tennisi va sportning boshqa turlarini (futbol, basketbol) o‘ynash;katta yoshdagilar yordamida va mustaqil ravishda ko‘kragi hamda orqasida sirpanish;quruqlik va suvda suzayotgandek qo‘llari, oyoqlarini harakatlantirish;to‘g‘ri yo‘nalish bo‘yicha qo‘l kaftlari va tizzalarida, qiya yuza bo‘yicha, qornida, gimnastika kursisi ustidan, qo‘llari bilan o‘zini tortib 10 m gacha emaklash;qo‘sh narvoncha ustiga chiqib-tushish;ixtiyoriy ravishda kalta arg‘amchi yordamida sakrash;25 — 30 sm balandlikdan mat ustiga yoki qumli chuqurchaga hamda turgan joyidan kamida 70 sm uzunlikka sakrash;uch g‘ildirakli velosipedni haydash, chap va o‘nga burilish, doira shaklida haydash va turli narsalarni aylanib o‘tish;sathi ko‘kragigacha bo‘lgan suv ichida yurish, yugurish, suvdan sakrab chiqish, o‘tirish, boshi bilan suv ichiga sho‘ng‘ish;gimnastika devorining taxta to‘siqlari bo‘ylab 2-3 m masofaga o‘ng va chap tomonga hamda oldinga harakatlanish, bir oyog‘ida o‘ng va chap tomonga burilib harakatlanish;buyruq bo‘yicha mustaqil ravishda qator, kichik va butun guruhlarga, doira shaklida, juftliklarga hamda bir qatorga turish.lari sifatida sport o‘yinlarini o‘ynash;