1. Pulning kelib chiqishi,mohiyati va zaruriyati

85.Bank likvidliligi va uni ta’minlash yo’llari 
Tijorat banki likvidligini saqlab turish muammosini hal qilish 
uchun passivlar oqimi harakatchanligi va muddatiga ko‗ra 
aktivlar oqimiga mos kelishi lozim. Shunday qilib, tijorat banki 
likvidligi bankning ma‘lum vaqtdagi to‗lovga qobiliyatliligini 
ta‘minlovchi va bank likvidligining asosiy omili bo‗lgan bank 
aktivlari va passivlarining nisbati bilan belgilanadi. Bank 
likvidligini ta‘minlovchi omillardan biri bank passivlarining 
sifatidir. O‗zlik va jalb qilingan mablag‗lar nisbati bankning 
ishonchliligi va faoliyati rivojlanishining istiqbolini harakterlab 
beradi. Jalb qilingan mablag‗lar oqimining barqarorligi likvidlik 

---

muammosini hosil qilmasdan turib, qisqa muddatli resurslarni 
uzoq muddatli qo‗yilmalarga yo‗naltirish imkoniyatini beradi. 
Depozitlar bo‗yicha ijro muddatining aniqligi balansning 
likvidligini boshqarish va likvid vositalarga bo‗lgan ehtiyojni 
prognoz qilish imkoniyatini beradi. Bu esa bank barqarorligini 
ta‘minlash imkoniyatini beradi. Bank likvidligini ta‘minlovchi 
omillardan biri bank tomonidan qarz olish, o‗z aktivlarini sotish 
yo‗li bilan yoki o‗z majburiyatlarini bajarish uchun mablag‗ 
topa olish imkonini beradigan pul bozorining mavjudligidir. 
86.Tijorat banklari faoliyatida amal qiluvchi iqtisodiy 
meyorlar 
Bank faoliyatida riskning iqtisodiy asoslangan chegaralardan 
chiqib ketmaslik bank tizimi barqaror ishlashining muhim 
shartidir. Risk doiralarini cheklab qo‗yish Markaziy bank 
tomonidan tijorat banklari uchun rioya etilishi majburiy bo‗lgan 
iqtisodiy me‘yorlarni belgilab qo‗yish orqali amalga oshiriladi. 
Markaziy bank banklar uchun majburiy bo‗lgan iqtisodiy 
me‘yorlarni, shu jumladan:
- kapitalning yetarlilik koeffitsiyentini;
- bir qarz oluvchi yoki bir-biriga daxldor qarz oluvchilar guruhiga 
tavakkalchilikning eng ko‗p miqdorini;
- yirik kredit tavakkalchilik va investitsiyalarning eng ko‗p 
miqdorini;
- likvidlilik koeffitsiyentlarini va boshqalarni belgilaydi.
Markaziy bank iqtisodiy me‘yorlarning o‗zgarishi to‗g‗risida 
kamida bir oy oldin e‘lon qiladi. Banklar va ularning filiallari 
banklarga oid qonun hujjatlarini, belgilab qo‗yilgan iqtisodiy 

---

me‘yorlarni buzgan taqdirda Markaziy bank ulardan ustav 
kapitalining eng kam miqdorining 0,1 foizigacha jarima undirish 
yoxud ayrim operatsiyalarni o‗tkazishni olti oygacha bo‗lgan 
muddatga cheklab qo‗yish huquqiga ega