|
4-topshiriq
Pedagogika fanining asosiy kategoriyalari va pedagogik tadqiqotlar metodini aniqlashda “Charxpalak” metodini bajarish
Tushunchalar
|
Pedagogika fanining asosiy kategoriyalari
|
Pedagogika fanining ilmiy tadqiqotlar metodlari
|
Suhbat
|
|
+
|
Anketa (test)
|
|
+
|
Rivojlanish
|
+
|
|
Pedagogik kuzatish
|
|
+
|
Bilim
|
+
|
|
Ma’lumot
|
+
|
|
Malaka
|
+
|
|
Bolalar ijodini o‘rganish
|
|
+
|
Ko‘nikma
|
+
|
|
Pedagogik tahlil
|
|
+
|
Pedagogik tajriba
|
|
+
|
Shaxs
|
+
|
|
Intervyu
|
|
+
|
Hujjatlarni tahlil qilish
|
|
+
|
Matematik statistika
|
|
+
|
Ta’lim
|
+
|
|
Javoblar.
2-topshiriq
1. Korreksion pedagogikaning asosiy vazifalari. Turli kategoriyali anomal bolalarni rivojlantirish, o’qitish va tarbiyalashning umumiy qonuniyatlari mavjud. Korreksion pedagogikaning asosini anomal bolalarni har tomonlama, fiziologik va psixologik o’rganish tashkil etib, uning vazifalari sirasiga quyidagilar kiradi:
1) rivojlanishida turli kamchiliklar bo’lgan bolaning nuqsonlarini tuzatish va korreksion-kompensatorli imkoniyatlarini aniqlash;
2) differensatsiyali o’qitish va tarbiyalashni amalga oshirish maqsadida anomal bolalarning muammolarini hal etish;
3) anomal bolalarni aniqlash va hisobga olish;
4) rivojlanish anomaliyasini erta diagnostika qilish metodlarini ilmiy jihatdan ishlab chiqish;
5) bolalarda rivojlanish nuqsonlarini tuzatish, yo’qotish yoki kamaytirish bo’yicha chora-tadbirlarni ishlab chiqish;
6) anomal bolalikning oldini olish bo’yicha profilaktik chora-tadbirlar tizimini ishlab chiqish;
7) anomal bolani rivojlantirish va uni ijtimoiylashtirish jarayonining samaradorligini oshirish.
2. Korreksion pedagogika quyidagi pedagogik kategoriyalarga ega:
1.Anomal bolalarni o’qitish va rivojlantirish ularni ijtimoiy hayot va mehnatga tayyorlash, ularda bilim, ko’nikma va malakalarni shakllantirishga yo’naltirilgan maqsadli jarayondir. Anomal bolalar uchun ta‘lim tizimi va metodlarini tanlashda bolaning yoshi va nuqsonning kelib chiqishi vaqti hisobga olinadi. Eshitish yoki ko’rish qobiliyatini yo’qotish vaqti alohida ahamiyatga ega.
2.Anomal bolalarni tarbiyalash - korreksion pedagogikaning asosiy tushunchasi bo’lib, uning maqsad va vazifasi nuqsonning darajasi va tuzilishiga mos keladigan metod hamda vositalar yordamida anomal bolalarni faol ijtimoiy hayot va mehnatga tayyorlash, ularda fuqarolik sifatlarini shakllantirishdan iborat.
3.Korreksiya (yunoncha tuzatish) bolaning psixik va jismoniy rivojlanishidagi nuqsonlarni tuzatish, yo’qotish va pasaytirishni nazarda tutadi.
4.Korreksion-tarbiyaviy ishlar kategoriya sifatida shaxsning anomal rivojlanishi xususiyatlariga ko’ra umumiy pedagogik ta‘sir ko’rsatish chora-tadbirlari tizimidan iborat. Korreksion–tarbiyaviy masalalarida sinf va sinfdan tashqari ishlarning barcha tur va shakllaridan foydalaniladi. Korreksion –tarbiyaviy ishlar anomal bolalarni o’qitish jarayonida amalga oshiriladi va mehnat tarbiyasini samarali tashkil etish uchun katta imkoniyatlar yaratadi.
5.Kompensatsiya (yunoncha «compensatio» – o’rnini to’ldirish, tenglashtirish) organizmning buzilgan yoki rivojlanmagan funksiyalarining o’rnini to’ldirish yoki qayta qurishdir. Kompensatsiya jarayoni oliy nerv faoliyatining zahira imkoniyatlariga tayanadi.
6.Ijtimoiy reabilitatsiya (yunoncha «rehabilitas» – layoqati, qobiliyatini tiklash) tibbiy-pedagogik mazmunida anomal bolaning psixofiziologik imkoniyatlari darajasida ijtimoiy muhitda ishtirok etishi uchun sharoit yaratish, uni ijtimoiy hayoti va mehnatiga jalb etishni anglatadi. Bu korreksion pedagogika nazariyasi va amaliyotida asosiy vazifa hisoblanadi.
7.Ijtimoiy adaptatsiya (yunoncha «adapto» - moslashish) – anomal bolalarning individual va guruhli xulqlarini jamoatchilik qoidalari va qadriyatlari tizimiga mos kelishini ta‘minlash.
8.Oilaviy tarbiya reabilitatsiyani samarali tashkil etish omili. Oila va maktabning hamkorlikdagi harakatlari anomal bolani ijtimoiy faoliyatga jalb etish, uning mehnat qobiliyatlarini aniqlash va imkoniyat darajasida kasb ko’nikmalarni shakllantirishni ta‘minlaydi.
3. Psixofiziologik rivojlanishi va xulqida nuqsonlar bo’lgan bolalarni o’qitish, tarbiyalash va rivojlantirish – murakkab ijtimoiy-pedagogik muammo hisoblanadi. Rivojlanishida nuqsoni bo’lgan bolalar bilan korreksion ishlar quyidagi yo’nalishlarda olib boriladi:
1.Bolalarning rivojlanishi va xulqidagi nuqsonlar tabiati va mohiyatini aniqlash, ularning yuzaga kelishi sabablari va sharoitlarini o’rganish.
2.Rivojlanishi va xulqida nuqsonlar bo’lgan bolalar bilan korreksion-pedagogik faoliyatning tashkil etish va rivojlanishi tarixini o’rganish.
3.Bolalarning rivojlanish va xulqidagi nuqsonlarning oldini olishga xizmat qiluvchi ijtimoiy-pedagogik shart-sharoitlar va psixofiziologik rivojlanishi etimologiyasi (sabab-oqibatli asoslari)ni aniqlash.
4.Rivojlanishida kamchilik va xulqida nuqsonlar bo’lgan bolalarga korreksion-pedagogik ta‘sir ko’rsatish texnologiyasi, shakl, metod va vositalarini ishlab chiqish.
5.Ommaviy umumiy o’rta ta‘lim manbalari sharoitlarida rivojlanishi va xulqida nuqsonlar bo’lgan bolalarning umumiy va maxsus ta‘limi mazmunini tahlil qilish.
6.Bolalarni reabilitatsiya qilish va himoyalash markazlari, maxsus muassasalarining maqsadi, vazifa va asosiy yo’nalishlarini aniqlash.
7.Anomal bolalar bilan koreksion-pedagogik faoliyatni tashkil etuvchi o’qituvchilarni tayyorlashda zarur o’quv-metodik bazasi yaratish.
Korreksion-tarbiyaviy ishlar anomal bolalarning rivojlanishidagi kamchiliklarni yo’qotish yoki kamaytirishga qaratilgan maxsus pedagogik chora-tadbirlar tizimidir. Korreksion-tarbiyaviy ishlar faqat alohida nuqsonlarni tuzatishga yo’naltirilgan bo’lmay, balki umumiy rivojlantirishga qaratilgan.
O’quvchilarning rivojlanishi va xulqidagi nuqsonlarni tuzatish bolaning shakllanayotgan shaxsini o’zgartirishga qaratilgan yaxlit pedagogik hodisa sanaladi.
Korreksion-tarbiyaviy faoliyat bolaning idrok etish imkoniyatlarini o’zgartirish, uning emotsional-irodaviy, individual-shaxsiy sifatlarini yaxshilash, qiziqish va layoqatlari, mehnat, badiiy, estetik va boshqa qobiliyatlarini rivojlantirishga qaratilgan pedagogik xatti-harakat.
Korreksion-rivojlantiruvchi ta‘lim o’qishda va maktabda anomal bolalarga o’z vaqtida malakali yordam ko’rsatishni ta‘minlovchi differensial ta‘lim tizimi bo’lib, uning asosiy vazifasi bola rivojlanishining umumiy darajasini oshirishga qaratilgan bilimlarni tizimlashtirish, uning rivojlanishi va o’qishidagi kamchiliklarni yo’qotish, yetarlicha shakllanmagan malaka va ko’nikmalarni shakllantirish hamda bolaning idrok etish borasidagi kamchiliklarni tuzatish.
4. Inklyuziv(fransuzcha inclusif - shu jumladan, lot.dan oʻz ichiga oladi - xulosa qilaman, kiritaman) yoki inklyuziv taʼlim - umumiy taʼlim (ommaviy) maktablarda alohida ehtiyojli bolalarni oʻqitish jarayonini tavsiflash uchun ishlatiladigan atama. Inklyuziv ta’lim bolalarga nisbatan har qanday kamsitishni istisno qiluvchi, barcha odamlarga teng munosabatda bo‘lishini ta’minlovchi, lekin alohida ta’limga muhtoj bolalar uchun alohida shart-sharoitlar yaratuvchi mafkuraga asoslanadi. Inklyuziv ta'lim - bu umumiy ta'limni rivojlantirish jarayoni bo'lib, u barcha bolalarning turli ehtiyojlariga moslashish nuqtai nazaridan hamma uchun ta'lim olish imkoniyatini nazarda tutadi, bu alohida ehtiyojli bolalarning ta'lim olish imkoniyatini ta'minlaydi.
Inklyuziv ta’lim tizimi o‘rta, kasb-hunar va oliy ta’lim muassasalarini o‘z ichiga oladi. Uning maqsadi nogironligi bo‘lgan shaxslarni ta’lim va tarbiyalashda to‘siqlarsiz muhit yaratishdan iborat. Ushbu chora-tadbirlar majmuasi ta'lim muassasalarini texnik jihozlash va o'qituvchilar va boshqa talabalar uchun nogironlar bilan o'zaro munosabatlarni rivojlantirishga qaratilgan maxsus o'quv kurslarini ishlab chiqishni nazarda tutadi. Bundan tashqari, umumiy ta'lim muassasasida nogiron bolalarni moslashtirish uchun maxsus dasturlar kerak.
Inklyuzivlik eng yangi maxsus ta'lim strategiyalaridan biridir. Inklyuzivlik maxsus ta'limga muhtoj bolani (OEP) maktab hayotiga to'liq jalb qilishni anglatadi. Qo'shilish nuqtasi bolani kunning bir qismi yoki butun kun uchun oddiy sinfga qo'yish emas, balki g'ayrioddiy bolani darsga to'liq jalb qilish uchun sinf xonasini tashkil qilishni, shuningdek o'quv jarayonini o'zgartirishdir.
Inklyuziv ta'lim - bu umumiy ta'limni rivojlantirish jarayoni bo'lib, u barcha bolalarning turli ehtiyojlariga moslashish nuqtai nazaridan hamma uchun ta'lim olish imkoniyatini nazarda tutadi, bu esa PLO bo'lgan bolalar uchun ta'lim olish imkoniyatini ta'minlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
