1. Parchin mixli birikmalarning turlari. Parchin mixli chokni hisoblash

Egiluvchi moment ta`sir etuvchi chokni hisoblash. Bunday chok turli usullarda hisoblanishi mumkin. Odatda, hamma usullarda ham, avvalo munosabatlardan foydalanib, chokning taxminiy sxemasini belgilab olish tavsiya etiladi. Bu sxema chokdagi parchin mixlarning soni, ularning o’zaro joylashuvi ko’rsatilgan bo’lishi kerak. Shundan so’ng, belgilangan chokning eguvchi moment ta`siridagi mustahkamligi hisoblanadi.
Quyidagi ta`sir etuvchi moment M ni parchin mixlardagi juft kuchlar momentiga tenglashtirish yo’li bilan hisoblash usuli ko’rib o’tiladi.
Masalan, eni h bo’lgan ikki list bitta qo’shimcha list (ust-qo’yma) vositasida biriktirilgan chokni olaylik (11-shakl). Shaklda ko’rsatilgan parchin mixli chokka eguvchi moment M ta`sir etadi. Shakldan foydalanib, quyidagi tenglamani yozish mumkin.
M=P1l1+P2l2+P3l3+…,
Bu erda P₁ P₂ P₃ – har bir gorizontal qatordagi parchinli mixlarga ta`sir etuvchi kuchlar; l₁ l₂ l₃ – neytral o’qqa nisbatan baravar oraliqlardagi joylashgan qatorlar orasidagi masofa.

shaklda ko’rinib turadiki, P₂ va P₃ ni P₁ orqali quyidagicha aniqlash mumkin.
bundan P₂=P_{1 bundan} P₃ =P₁
Demak, (19) tenglama quyidagicha yozilishi mumkin:

M = + +

bu yerda i=1,2,3……
Shaklga ko’ra, gorizontal qatorga ta`sir etuvchi kuchlarning eng kattasi P₁dir. Shuning uchun chokni hisoblashda, avvalo, (19a) dan P₁ ni topamiz.

bu yerdagi M masalaning shartida berilgan bo’ladi, l₁ l₂ va l₃ lar esa qabul qilingan sxemadan olinadi. P₁ birinchi qatordagi parchin mixga tutashayotgan kuch bo’lgani uchun undan bitta parchin mixga to’g’ri keladigan P₀= bo’ladi (n_1- birinchi qatorda joylashgan parchin mixlar soni) . Yuqoridagi shakl uchun n₁=2 . Agar chok, qo’shimcha listsiz, ustma-ust biriktirilganda n₁=4 bo’lar edi. Shunday qilib, ikkita parchin mixga ta`sir etuvchi kuchni topdik, endi, material tanlab, dastavval parchin mix diametrining,
so’ngra esa qolgan o’lchamlarning chok mustahkamligini ta`minlay olish yoki olmasligini tekshirib ko`rish mumkin.

Shuni qayd etib o’tish lozimki, qator neytral o`qqa qanchalik yaqin joylashgan bo`lsa, unga ta`sir etuvchi kuch shunchalik kichik bo’ladi. Bun­dan, chetki qatordagi parchin mixlar diametri qolgan qatordagi parchin mixlar diametri­dan katta bo`lishi va chokning bir qatoriga o`ziga mos diametrli parchin mix ishlatilishi lozim, degan xulosaga kelish mumkin. Ammo amalda bir chok uchun ishlatila­digan hamma parchin mixlarning diametrlari bir xil qilinadi, chun­ki har xil diametrli parchin mix ishlatilganda teshiklarning o`l­chamlari ham har xil bo`ladi, bu esa texnologik jihatdan noqulaydir.
Bordi-yu parchin mixli chokka, eguvchi momentdan tashqari, ko`n­dalang kuch Q hamda cho`zuvchi kuch N ham ta`sir etsa (12-shakl) bitta par­chin mixga tushadigan kuchlarning teng ta`sir etuvchisi quyidagicha bo’ladi: