1. Ҳозирги замон қурилиш ишлаб чиқаришининг асосий принциплари

Ишлаб чиқариш маҳсулот меъёри нормаси (Н
м
)
– мехнат тўғри ташкил этилган 
шароитда вақт бирлигида ишчи ишлаб чиқариши керак бўлган сифатли махсулот миқдори 
(дона, м, т, м
2
, м
3
).
Вақт меъёри нормаси (Н
в
)
– мехнат тўғри ташкил этилган шароитда тегишли 
касбдаги кишиларнинг сифатли махсулот бирлигини ишлаб чиқариш учун етарли бўлган иш 
вақти миқдори (одам-соат, одам-кун). Агар вақт меъёри нормаси звено учун ўрнатилган бўлса, 
у ҳолда ҳақиқий иш вақти вақт меъёрини ижрочилар сонига бўлиш билан аниқланади. Вақт 
меъёрини аниқлашда меъёрланаётган ишни тегишли касб ва малакага эга бўлган ишчилар 
замонавий технология бўйича бажаради деган шартдан келиб чиқилади. 
Машина 
вақти 
меъёри
– 
машинанинг 
эксплуатацион 
(фойдаланиш) 
унумдорлигидан максимал даражада фойдаланишга имкон берувчи, ишни оқилона ташкил 
этишда сифатли машина махсулоти бирлигини ишлаб чиқариш учун зарур машинанинг иш 
вақти миқдори (маш.-соат ва маш.-см). 
Вақт меъёрлари ва ишлаб чиқариш маҳсулот меъёрлари ўзаро боғлиқ, зарур бўлганда 
ишчиларнинг унумдорлигини ва звено таркибини аниқлашга имкон беради. 
Вақт меъёрлари бир қанча турда бўлади. Элементар меъёр фақат битта ишлаб 
чиқариш операциясига вақт меъёрини белгилайди, масалан, сиртни плитка билан кошинлаш 
учун тайёрлаш. Ягона ишлаб чиқариш жараёнини ташкил этувчи бир қатор операцияларни 
бирлаштирувчи меъёр йириклаштирилган ҳисобланади (м
2
сиртни бўяш, шу жумладан асосни 
тайёрлаш, грунтовка, текислаб-тозалаш, бир неча қаватни бўяш ва ҳ.к.), ишлаб чиқариш 
жараёнлари мажмуини ўз ичига олувчи мажмуавий (комплекс) вақт меъёри ( м
3
ғишт териш, 
бунга ғишт теришнинг ўзи, равоқларни жойлаштириш, супанинг ўрнини ўзгартириш, иш 
ҳудудига материалларни узатиш киради). 
Техник меъёрлардан қурилиш ишларини бажаришдаги ҳужжатларни ишлаб чиқишда 
ва қабул қилинган технологик ечимларнинг самарадорлигини баҳолашда фойдаланилади. 

---