1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

2.Viruslarni tozalashni "ayovchi" fizik-kimyoviy metodlariga 
gel 
xromatografiyasi, xromatografiya, sentrifugalash, elektroforez va hokazolar 
kiradi. Bu usullar ko‘llanilganda virus virusli ekstraktdan fraksiyalarga ajratilgan 
holda olinadi. 
Viruslarni ion almashish va adsorbsion xromotografiya 
metodlarida 
tozalash virus va hujayra qismlarini sirtqi zaryadlarini farqlariga asoslangan. 
Viruslarni 
defferensial sentrifugalash 
usulida tozalaganda ikki vazifa bir yo‘la 
bajarilishi mumkin: virus konsentatsiyasi oshadi (quyuqlashadi) va u yana 
hujayra qismlaridan ozod bo‘ladi. Bu usul eng ishonchli virus tozalash metodidir. 
Tiniqlashtirilgan virusli eritma 1 daqiqada 20 - 50 ming marta aylanish tezligida 
ultratsentrifuga qilinadi. Virus va u kabi hujayraning yirik tarkibiy qismlari 
probirka tagiga cho‘kadi. Cho‘kma virusga mos buferda eritiladi. Yirik virus 
bo‘lmagan qismlarni 8-15 ming marta ayl.tezl.da (m.m.a.t.) sentrifugalanadi. 
CHo‘kma usti suyuqligi 20-50 m.m.a.t. da yana sentrifugalanadi va cho‘kma 
ustida qolgan kichik malekulali qismlardan ajratiladi. Uch-to‘rt sikl differensial 
sentrifugalash toza virus preparatini olish uchun etarli hisoblanadi. 
Viruslarni saxarozaning har xil konsentratsiyali gradientida va og‘ir 
metallar tuzlarini (seziy xlor, seziy sulfat) gradient zichligida sentrifugalab toza 
preparat olish mumkin. 
Virus zarralari va boshqa qismlarini sentrifugalash jarayonida gradient 
bo‘yicha joylashishi ularning o‘lchami, shakli va zichligiga bog‘liq bo‘ladi. 
Viruslarni 
"izoelektrik pretsipitatsiya" 
metodida tozalaganda eritma rN 
ni virus izoelektrik nuqtasigacha o‘zgartirilganda virus cho‘kmaga tushadi. Bunda 
virus IEN dan farqlanadigan bir qism "normal hujayra qismlari" eritmada qoladi. 
Cho‘kmaga tushgan virus mo‘‘tadil sentrifugalash bilan ajratib olinadi va o‘ziga 
mos buferda eritiladi. Izoelektrik nuqtada cho‘ktirish siklini (IEN cho‘ktirish, 
eritish va sentrifugalash) bir necha marta qaytarib, ancha toza virus preparatini 
olish mumkin. 
Viruslarni ajratishda