1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

2. Tomatni zarhallanishi virusini (TZV) 
(virus bronzovost tomatov) 
tomatda identifikatsiya qilish uchun TZV ni quyidagi xususiyatlaridan 
foydalaniladi. 
a) Tomat o‘simligi barglarida zarhallanish, "krapchatost" va mevalarida 
yumaloq xalqalar kuzatiladi. Ko‘pincha butunlay o‘simlik nobud bo‘ladi.
b) Aniqlagich o‘simliklardagi simptomlar adabiyotlarda batafsil keltirilgan 
(13; 14; 15; 29).

---

 
 
53 
v) Fizikaviy xususiyatlari HTFY - 40°-48°S; OSM 1:100 - 1:5000; 
ajratilgan shirada saqlanishi (ASHS) – 4 - 10soat. 
g) Mikroskopda tadqiq qilish: zarralar diametri 40 nm. 
3. Tomatning bepushtliligi virusi 
(virus aspermii tomatov) (TBV)
a) Tomatdagi simptomlari: o‘simlik o‘ta shoxlangan bo‘ladi, barglari 
maydalashadi, mozaika hosil bo‘ladi. Bargni shakli o‘zgaradi, deformatsiyalanadi 
va barglar buraladi. Mevalari mayda va deformatsiyalanadi, urug‘lari etilmaydi. 
b) 
Indikator o‘simliklardagi simptomlari 1-jadvalda keltirilgan. 
v) 
Virusni fizikaviy xususiyatlari: HTFY 50-55°S. 
g) 
Mikroskopda tadqiq qiliga: diametri 200 nm ga teng sferik virus 
zarralari. 
4. 
Bodring virusi
1 (Cucumis virus-1). 
a) Tomatdagi simptomlari: ipsimon va paporotniksimon barglilik. 
b) Indikator o‘simliklardagi simptomlari 1-jadvalda keltirilgan. 
v) Virusni fizikaviy xususiyati HTFY - 60-70°S: OSM - 1:10000 
g) Serologiya analizlari tomchi usul bilan bajariladi. 
d) Mikroskop yordamidagi tadqiqotlar: diametri 35 nm ga teng sferik virus 
zarralari. 
5. Kartoshkani X-virusi 
(KXV) 
a ) Tomatdagi simptomlari: o‘ta virulent pgtamm virus yuqtirilgan bargda 
nekrozlar hosil qiladi va u keyinchalik rivojlanib dumaloq nekrozlangan halqa 
hosil qiladi. Kuchsiz virulentlikka ega bo‘lgan shtammlari bargda yorug‘ va to‘q 
yashil xol—xollik (svetlotemnozelyonaya krapchatost) hosil bo‘lishi ham 
mumkin. 
b) Indikator o‘simliklardagi simptomlari 1-jadvalda berilgan. 
v) Virusni fizikaviy xususiyatlari: HTFY - 70°S, OSM - 10
-5
shtammlariga 
qarab bu ko‘rsatkichlar o‘zgarishi mumkin. 
g) Serologiya analizlari tomchi usulda bajariladi. 
d) Mikroskop yordamidagi tadqiqotlar: virus zarralari ipsimon shaklli, 
uzunligi 520 nm, eni 10 nm.