1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

boshqa bir fikr bo‘yicha RNK-tutuvchi viruslarni kelib 
chiqishini viroidlar bilan bog‘lanadi
.
Viroidlar hujayra RNK-polimerazasi 
tomonidan replikatsiya qilingan murakkab tuzilishga (yuqori konstruksiga) 
ega RNK ning halqali fragmentidir. Viroidlar – m-RNKning(informatsion 
RNK (i-RNK) ning) ahamiyatsiz (mazmunsiz) qismlarini splaysing vaqtida 
qirqilgani -“qochib qolgan intronlari (kodlanmaydigan qismlar)” dir. Ular
keyinchalik tasodifan replikatsiyalanish xususiyatiga ega bo‘lib qolishgan 
deyiladi. 
Viroidlar oqsillarni kodlantirmaydi. Viroidlarni kodlantiruvchi qismlarga 
ega bo‘lishi birinchi RNK-tutuvchi viruslarni paydo bo‘lishiga olib keldi. 

---

 
 
31 
Haqiqatdan ham, misol uchun, “viroidga-o‘xshash” uchastkalarga ega viruslar 
bor. Misol qilib, Delta gepatiti virusini aytish mumkin. 
2.7. Viruslarni ishlatilishi 
Viruslar zararli ahamiyat kasb etishi bilan bir qatorda foydali hamda 
strategik maqsadlarda ham foydalanilishi mumkin. Bunga birinchi bo‘lib 20 
asrning boshlarida Avstraliyada quyon miksomatozini quyonlarni tez 
ko‘payishiga qarshi ishlatilishini keltirish mumkin. Bundan tashqari bugngi 
kunda viruslardan genlarni hujayraga ekspressiya qilish maqsadida vektorlar 
sifatida foydalanish, bundan tashqari kelajakda genetikaning muvaffaqiyatlari 
natijasida sun’iy viruslarga kerakli genlarni kiritib, sog‘ hujayralarga tegmasdan 
faqat kasal hujayralarnigina nobud qiladigan yoki davolaydigan viruslarni 
ishlatish fikrlari paydo bo‘ldi. 
Chechak virusi o‘limga olib keladigan viruslar qatoriga kiradi. SHu sababli 
terroristlar bu virusni biologik qurol sifatida ishlatishi mumkin. Bu virusni o‘ta
havfli ekanligi bibliya zamonidan ma’lum. Eng dahshatli epidemiyalar 17-18 
asrlarda Evropada millionlab odamlarni kasallantirgan va 18 asrni oxiriga kelib 
150 millioncha odam nobud bo‘lgan. 1796 yilda E. Djenner (60) tomonidan 
vaksina ishlab chiqilgandan so‘ng unga qarshi aktiv kurash boshlandi va uni
butunlay engildi. Odamzod tarixida shu virusni birinchi marta to‘la engish 
imkoniyati bo‘ldi. 20 asrga kelib vaksina yordamida Evropa, SHimoliy Amerika 
va sobiq SSSRda chechakni to‘la engildi. 1977 yilda bu virusni Somalida oxirgi 
marta hisobga olindi, xolos. 1980 yilda VOZ tomonidan chechakni to‘la 
yo‘qotilgani xabar qilindi. Virus faqat ikki mamlakatda Amerika va Rossiyada
laboratoriya sharoitida ishlatish maqsadida saqlanmoqda. Ammo virusni sovuq 
vaqtida ko‘milgan murdalardan reanimatsiya qilib olish imkoni bari bir 
saqlanadi. Chunki bu virus tashqi sharoitga chidamli virus hisoblanadi. 
Viruslarni