1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

9.7. Parvoviridae oilasi (Parvoviruslar) (79) 
Parvovirus avdlodi 
(sutemizuvchilar va qushlar parvoviruslari). 
Dependovirus avdlodi
(adenoassotsiirlangan viruslar, AAV). 
Densovirus avdlodi
(hashoratlar parvoviruslari). 

---

 
 
219 
32- rasm. Adeno-assotsiirlangan virusning kristallik strukturasi virusa (80) 
 
33 - rasm -Denso virusining virioni 
 
 
34 -rasm.Parvovirusning tashqi ko‘rinishi (80) 
 
Xususiyatlari 

---

 
 
220 
Parvoviridae oilasining birinchi vakili Kilxem va Oliverlar tomonidan 1959 
yil tavsiflangan edi. Bu virusga Kilxem latent virusi deb nom berildi. 
Parvovirularning virionlari qobiqsiz mayda ikosaedrsimon diametri 17-28 nm, 
diametri 2-4 nm li 32 kapsomerli zarrachadir. Zarrachaning yuzasi o‘simta yoki 
chuqurchalarsiz silliq ko‘rinishda. Seziy xlorda suzish zichligi - 1,38 - 1,45 
g/sm
3
. 
Parvoviruslarning genomi birzanjirchali DNK, o‘lchami - 1,4-1,7x10
6 
Da. 
Virusning reproduksiyasi yadroda amalga oshadi, virus bilan kasallangan 
virionlarning yig‘ilish fabrikasi yadroda ham, sitoplazmada ham amalga oshishi 
mumkin.
Parvoviruslar termostabil, lipid erituvchilarga va nordon muxitga 
chidamli.Parvoviruslar oilasining strukturasi quyidagi jadvalda ko‘rsatilgan. 
Parvoviruslar avlodining tipik vakili kalamushlarning Kilxem latent 
virusidir, uning tarkibiga molekulyar massasi 83x10
3
, 65x10
3
i 60-62x10
3 
Da
bo‘lgan uchta polipeptid - VP1, VP2, VP3 kiradi. 
Virion tarkibiga birzanjirli DNK molekulasi kiradi. Har xil virionlarning 
tarkibida har xil qutbli iplar uchraydi –"+", hamda "-". Virus populyasiyasi 
tarkibida "-"- zanjir uchramasligi mumkin yoki uning miqdori "+"-zanjirdan 
oshmasligi mumkin. DNK ajratganda birzanjirli molekulalar o‘z-o‘zidan 
(spontanno) gibridlashib ikki zanjirli molekula hosil qilishlari mumkin.
Yirik qoramollar, cho‘chqalar va parrandalar parvoviruslari. Ular qishloq 
ho‘jalik hayvonlarini, parrandalarni kasallantiradi, ko‘pincha kasallanish latent 
holatida o‘tishi mumkin.Ular embrional kulturalarda yaxshi rivojlanadilar va 
xomiladorlikni xarxil davrlarida kasallinishlarga olib keladilar, embrionning har 
xil organlarini kasallantiadilar, homila tushishi va tabiiy kamchilikli ko‘rinishdagi 
avlodlar paydo bo‘lishi mumkin. 
Parvoviruslarni birqancha odam parvoviruslari shtammlari ajratilgan 
doktorom Cosert tomonidan ajratilgan. Ulardan birinchisi surunkali gemolitik 
anemiya qo‘zg‘atuvchi virus bo‘lgan.
Tabiatda keng tarqalgan. 
Virion strukturasi barcha viruslarni tashqi muxitda chidamli qiladi. Virus 
asosan najas (fekaliya) va siydikdan ajratiladi. Virusni tarqalishi ham fekalno-
oral, aerozol usulida yuz beradi. Hayvonlarni boqish jarayonida ishlatiladigan 
asboblar, ozuqa moddalari, odam orqali va ektoparazitlar yordamida tarqalishi 
mumkin. 

---