1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

6.6. Nasos stansiyalarini avtomatlashtirish
Relfi murakkab baland joyda joylashgan yerlarni sug‘orishda va boshqa ko‘p 
hollarda gidromashinalar yordamida suv beriladi. Mexanik suv ko‘tarish usuli 
tarmoqk miqyosida berilgan butun maydonni, shuningdek ayrim qismlarini 
sug‘orishda ishlatilishi mumkin. 
Mexanik suv ko‘tarish yo‘li bilan sug‘orishda suv nasos stansiyasi orqali baland 
nuqtaga chiqariladi, va o‘sha yerdan o‘zi oqar kanal orkali taqsimlanadi. 
Nasoslar yordamida suv chiqarishga mo‘ljallangan gidromexanik va 
energetik asbob - uskunalar va gidrotexnika inshootlari majmuiga nasos stansiyasi 
deyladi. 
Nasos stansiyalarining asosiy asbob uskunalari ularga o‘rnatilgan nasos 
agregatlari (nasos va elektrodvigatel) hisoblanadi. 
Nasos deb, tashqaridan uzatilgan energiyani suyuqlik oqimining bosim 
energiyasiga aylantirib beruvchi gidravlik mashinaga aytiladi. 
Nasosning uzatkich va surgich qismlaridagi solishtirma energiyalar 
ayirmasiga nasosning bosimi deyiladi. 
g
V
V
P
P
Z
Z
E
E
H
2
2
1
2
2
1
2
1
2
1
2









(6.2) 
bu yerda, N- suyuqlik ustunining metr o‘lchovidagi nasosning to‘la ko‘tarish 
balandligi yoki bosimi, m 

---

120 
Z
1
, Z
2
- tenglashtirish tekisligiga nisbatan surgich va uzatkich o‘qigacha 
balandliklar, m 
R
1
, R
2
– surgich va uzatkich qismlaridan absalyut bosimlar, N/m
2
γ- suvning solishtirma og‘irligi (9806,05)
V
1
,V
2 
- surgich va uzatkich qismlaridagi oqimning tezliklari, m/s
Nasos elektromatori, mexanik energiya uzatmasi surish va bosimi 
quvurlardan iborat suyuqlik uzatishga mo‘ljallangan tuzilmaga 
nasos qurilmasi
deb yuritiladi.
Amaliyotda ochik havzalarga o‘rnatiladigan nasos qurilmalari 3 xil 
ko‘rinishda bo‘lishi mumkin. 1 - nasosning o‘qi pastki suv sathidan balandda va 
yuqori suv sathidan pastda, 2 - nasos o‘qi pastki va yuqori suv sathlarida balandda, 
3- nasos o‘qi pastki va yuqori suv sathlaridan pastda.
Nasos qurilmasining ish tartibi suyuqlik haydashi O bosimi, N quvvati N va 
f.i.k kabi ish ko‘rsatkichlari bilan belgilanadi. 
Nasoslarning tavsifnomalari deb, aylanish chastotasi