1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Unifikatsiyalangan interfeys qurilmalari
.

Avtomatika va 
raqamli hisoblash texnikasi vositalarini yaratishda keyingi yillarda katta 
integral 
mikrosxemalar 
asosida 
yasalgan 
unifikatsiyalashgan 
interfeys
lardan 
foydalanish 
tendensiyasi 
kuzatilmoqda. 
Ulardan 
foydalanish tashqi qurilmalar kontrollerlari turlari sonini qisqartirish, har 
xil 
konfiguratsiyadagi 
hisoblash 
komplekslari 
joylashuvini 
soddalashtirish bilan bir qatorda kiritish – chiqarish tizimlari quvvatini 
oshirish, texnik foydalanish qulay bo‘lishini va MP lar asosidagi raqamli 

---

84 
vositalarni takomillashtirish (modernizatsiyalash) imkoniyatini ham 
beradi.
 
Unifikatsiyaning 
asosi 
bo‘lib 
ob’ektning 
turli 
xildagi 
klassifikatsion xususiyatlari xizmat qiladi. Interfeyslarga tegishliligi 
bo‘yicha bunday xususiyatlar qatoriga tizimdagi joylashuv, 
foydalanuvchiga qulayligi, konstruktiv ijrosi va boshqalarni kiritish 
mumkin.
Unifikatsiyalangan interfeyslarning asosiy xossasi tashqi ulanmalar 
sonini qisqartirish maqsadida manzillar va ma’lumotlarni uzatish uchun 
bitta shinadan navbatma-navbat foydalanish mumkinligidir. Bu holatda 
manzil xususiyati va manzilni qabul qilinganligining tasdig‘ini o‘z 
ichiga olgan qo‘shimcha adresatsiyani boshqarish liniyalari kiritiladi. 
Kattaliklarni programmalash yo‘li bilan kiritish va chiqarish.
 
Programmalash deb, qo‘yilgan vazifani amalga oshirish uchun MP 
bajarishi lozim bo‘lgan yozuv shaklidagi harakatlar ketma-ketligiga 
aytiladi. 
Oldingi mavzularda biz ma’lumot (kattalik) larni kodlash va ularni 
xotira qurilmalariga joylashtirish to‘g‘risida so‘z yuritgan edik. Lekin 
har qanday masalani yechish uchun MP unga taaluqli bo‘lgan 
ma’lumotlarni eslab qolishidan tashqari kattaliklarni to‘g‘ri qayta ishlay 
olishi kerak. Markaziy protsessor kiritilayotgan ma’lumotlarni u yoki bu 
holatda nima qilish kerakligini, qanday amallarni ijro etish lozimligini 
bilishi zarur. Bunday yo‘riqnomalar to‘plami Dastur deb yuritilib, 
boshqa kattaliklar qatori operativ xotirada saqlanadi. Boshqacha 
aytganda, Dastur bu-foydalanuvchi tomonidan o‘z oldiga qo‘yilgan 
vazifani bajarishi uchun ishlab chiqilgan va EHM tiliga o‘girilgan 
algoritmdir. 

---

85 
Algoritm buyruklari birin-ketin bajariladigan amallar hisoblanadi.
Buyruk
- tugallangan harakatni bajarish uchun foydalanuvchiga 
berilgan ko‘rsatmadir. 
Algoritmning blok-sxemasi
deganda, uning chizma ko‘rinishi 
tushuniladi. Programmalashning eng muhim komponetlaridan biri aynan 
blok-sxemani tuzish hisoblanadi. 
MP (mikroEHM) yordamida har qanday masalani yechish uchun 
quyidagi 6 bosqichdan iborat masalani hal qilish zarur: 
1.
Vazifani aniq belgilab olish. 
2.
Matematik modelni qurish. 
3.
Masalani yechish algoritmini tuzish. 
4.
Algoritmni programmalashning biror bir tilida yozib chiqish. 
5.
Yozilgan programmani MP yordamida ijro etilishini 
ta’minlash. 
6.
Olingan natijalarni tahlil qilib chiqish.