1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

5.4. Ma’lumotlarni yig‘ish qurilmasi
 
Hozirgi kunda ma’lumotlarni yig‘ishning avtomatlashtirilgan tizimi 
eksperimental 
informatsiyalarni 
hamma 
olishi 
mumkin
bo‘lgan muhit hisoblanib, bu 1
chi 
navbatda SHKlarning keng tarqalishi 
bilanbog‘liqdir. Ma’lumotlarni yig‘ish tizimlari ilmiy tadqiqotlariga, ishlab
chiqarishjarayonlarini 
boshqarish, 
sanoatda 
monitoring, 
meditsinada, 
meteorologiyada, kosmonovtikada va boshqa sohalarda qo‘llaniladi. 
Ma’lumotlarni avtomatlashtirilgan yig‘ish yangi sifatdagi ma’lumotlar ni 
olishga imkon beradi. Bu o‘lchashlarning katta sonini raqam ko‘rinishdagi
statistik qayta natijalari, tasodifan paydo bo‘ladigan holatlarning qayd qilinishi, 
tez o‘zgaradigan jarayonlarni qayd qilish. Ma’lumotlarni yig‘ish tizimining inson
mehnatiga qaraganda arzonlashishi tufayli ko‘p sonli qo‘llash sohalari paydo 
bo‘ldi.
Masalan, issiqxonalarda, golevetorlarda, meteostansiyalarda, mahsulotlarni qabul 
qilish-topshirish va sertifikatlashgan tekshirishlar jarayonida, omborxonalarda, 
sanoat muzlatgichlarda, ilmiy tadqiqotlarni avtomatlashtirishda va hakozolarda 
qo‘llanila boshladi.
MYTni PMKdan asosiy farqi ularda boshqaruv algoritmining ya’nikuchi 
kontroller va MEK 61131-3 tiliga ehtiyoj yo‘qligi, shuningdek arxiv yuritish uchun 
katta hajmdagi xotira mavjudligidir. MYTni har qanday PMKga ko‘rishmu mkin 
bo‘lganligi bilan, yuqorida ko‘rsatilgan o‘ziga xosligi bilan ular bozorning alohida
segmentini egallaydi va ularni avtomatlashtirish tizimining alohida guruhiga 
ajratadi. 
MYT real vaqtda qo‘llanilishi mumkin, masalan, har xil jarayonlarni 
monitoring 
(kuzatish), 
texnologik 
jarayonlarda 
avariya 
holatlarini 
identifikatsiyalash, shuningdek ma’lumotlarni arxivlashda qo‘llanilishi mumkin. 

---

101 
Real vaqt tizimlarida joriy ma’lumotlar xalqa buferda birmuncha berilgan vaqt 
mobaynida saqlanadi, u erda eskirgan ma’lumotlar yangi kelib tushgan 
ma’lumotlar 
tomonidan 
siqiladi. 
Arxivlash 
tizimlarida
katta xajmdagi informatsiyalarni yig‘uvchilar (to‘plovchilar) qo‘llaniladi va 
ma’lumotlar yig‘ish tamom bo‘lgandan keyin qayta ishlanadi.
Kompyuter asosida ko‘rilgan MYT lar odatda (ko‘chmas) statsionar 
hisoblanadi va MATLAB, LabVIEW, MS Excel kabi universal dasturiy 
ta’minotini qo‘llaydi. Bu dasturlar nafaqat ma’lumotlarni yig‘adi, balki ularni 
qayta ishlaydi.