1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

1.3. Suv xo‘jaligida texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish vazifalari
 
Xalq xo‘jaligining yetakchi sohalaridan biri bo‘lgan suv xo‘jaligi sohasi 
o‘ziga xos bo‘lgan xususiyatlarini hisobga olgan holda texnologik jarayonlarni 
avtomatlashtirilgan tizimlarini yaratish, energiya sarfini 10-15% kamaytirish 
mahsulot tannarxini kamaytirish, suv xo‘jalik texnikasining ishlash vaqtini 
uzaytirish imkoniyatini beradi. Ko‘rsatilgan maqsadni amalga oshirishda quyidagi 
vazifalarni bajarish lozim: 

---

15 
- suv xo‘jaligidagi texnologik jarayonlarni nodavriy diskret transport 
harakatli yo‘nalishdagi uzluksiz harakatni birlashgan yoki bir-biriga bog‘liq 
bo‘lmagan harakatli yo‘nalishga o‘tkazish asosida doimiy ravishda 
takomillashtirish. 
- suv xo‘jaligini avtomatlashtirish sohasida jahon tajribasini ilmiy asoslab, 
texnologik jarayonlarni avtomatlashtirishning optimal hajmi, uzluksizligini 
ta’minlash; 
boshqaruv 
algoritmlari 
va 
avtomatlashtirish 
usullarini 
takomillashtirish, seriyali avtomatika vositalarini qo‘llash; 
- suv xo‘jaligi avtomatlashtirish ob’ektlarining statik va dinamik 
xususiyatlarini, matematik tavsifini aniqlash (modellashtirish). 
- suv xo‘jaligida qo‘llanuvchi noelektrik kattaliklarni nazorat qilishda 
qo‘llanuvchi o‘zgartkichlarni qo‘llash maqsadida boshqaruv qurilmalari bilan 
ob’ekt orasidagi nazorat qilinuvchi kattaliklarning bir biri bilan bog‘liqligini 
o‘rganish (fizik xususiyatlari, elektrik, optik, akustik, issiqlik, mexanik va h.k). 
Avtomatlashtirish nuqtai nazaridan qaraganda suv xo‘jaligi uchun yangi 
agregatlar, mashinalar tizimini ishlab chiqish. 
Suv xo‘jaligi ishlab chiqarishida ishtirok etuvchi qo‘l mehnatini 
yengillashtirishda mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish masalalari muhim o‘rin 
tutadi. Bu sohada zamonaviy sanoat robotlari va manipulyatorlardan foydalanish 
katta samara beradi. 
Manipulyator - inson qo‘li yordamida bajariluvchi harakatlarni 
boshqaruvchi alohida mexanizmdir. 
Sanoat roboti - avtomatik ravishda boshqariluvchi programmali 
manipulyator. Sanoat robotlari suv xo‘jaligi ishlab chiqarishini avtomatlashtirishni 
rivojlantirishda yangi davrni boshlab berdi, chunki mavjud avtomatik tizimlardan 
farqli ravishda bajariladigan barcha murakkab vazifalarni fazoviy siljishlar asosida 
amalga oshirish imkoniyatiga ega. 
Manipulyatorlar va robotlarni ishlab chiqarishga tatbiq etish bilan mavjud 
texnologik jarayondagi avtomatlashtirish vositalari bilan amalga oshirish mumkin 

---

16 
bo‘lmagan 
murakkab 
qo‘l 
mehnatini, 
xavfli 
vazifalarni 
bajarishni 
yengillashtirishga erishish mumkin.