1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Sotuvchilarni rag‘batlantirishning zamonaviy usullari. 
Sotuvchilarni 
rag‘batlantirishning an’anaviy usullarida yuqori natija ko‘rsatgan xodimlar salmog‘i 
odatda 20 % oshmaydi. Buni o‘ziga xos Pareto tamoyili desak mubolag‘a bo‘lmaydi. 
Bugungi kunda barcha sohada miqdor ko‘rsatkichidan sifat ko‘rsatkichiga o‘tish 
kuzatilmoqda.
Bugungi kunda aksariyat firmalar soutvchilarni rag‘batlantirishning zamonaviy 
usullarini o‘z faoliyatlarida qo‘llamoqdalar bularning eng asosiylari quyidagilar: 
1.
Bepul tovarlar harid qilish imkonini beruvchi kuponlar
. Bunday 
kuponlar 50, 100 va 200 shartli pul birligida joriy etilib firma va uning savdo 
tarmoqlari orqali qabul qilinadi; 
2.
Kataloglar bo‘yicha tovarlarni olish uchun cheklar yoki taklifnomalar 
(restoran, turistik sayohat, mehmonxonada vaqtincha yashash uchun). Bunday 
rag‘batlantirish odatda shartli pul birliklarida yoki ma’lum ballarda joriy etiladi; 
Sotuvchilar uchun maxsus tanlovlar. 
Har qanday tanlovning vazifasi 
sotuvchilar ish faolligini oshirish orqali sotish hajmini oshirishdan iborat. Marketing 
amaliyotida sotuvchilar uchun maxsus tanlovlarning 7 ta asosiy tamoyil ishlab 
chiqilgan. Bular quyidagilar: 
1.
Har qanday tanlovning vazifasi sotuvchilar ish faolligini oshirish orqali 
sotish hajmini oshirishdan iborat bo‘lishi kerak. 
2.
Barcha sotuvchilar tanlovda g‘olib chiqish uchun teng imkoniyatlarga ega 
bo‘lishi kerak. 
3.
Tanlovlarda sotuvchilarning oila a’zolarining ishtirok eitishda teng 
huquqlarga ega bo‘lishligi. 
4.
Sovrinlar ko‘p sonli bo‘lishligi va ishtirokchilarni rag‘batlantira olishligi. 
5.
Tanlov g‘olibi bo‘lish va yutuqqa ega bo‘lish faqat sotuvchilarning erishgan 
natijalariga bog‘liq bo‘lishligi. 
6.
Tanlovlar boshlanishidan oldin reklama qilinmog‘i zarur. 
7.
Firmaning barcha sotuvchilari ushbu tanlovda ishtirok etayotganliklarini his 
etishlari zarur. 
Sotuvchilarni rag‘batlantirish ball tizimiga asoslanadi va ushbu ballar 
bajarilgan ish, ko‘rsatilgan natijalarga qarab aniqlanadi. Har bir ball kelgusida 
sovrinlarga egalik qilishga xizmat qiladi.