1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

 
 

---

178 
7.2-jadval 
Direkt-marketingning afzalliklari va kamchiliklari
Afzalliklari
Kamchiliklari
Marketing kommunikatsiyasining boshqa 
vositalariga nisbatan ko‘proq maqsadga 
yo‘naltirilgan.
Qisqa muddatli strategiyalar tarzida 
qo‘llanilganda samara bermaydi 
Individual iste’molchi yoki haridorlarga 
yo‘naltirilganligi bois, nafaqat potensial 
haridorlar, balki yakka iste’molchilarning 
maqsadlarini aniqlashga imkon beradi
Sifatsiz amalga oshirilgan direkt-marketing 
firma yoki kompaniyaning imidjini 
pasaytiradi va unga nisbatan ishonchsizlik 
paydo bo‘ladi 
Natijalarini o‘lchash mumkin. Potensial 
mijozlarga yoki individual iste’molchilarga 
so‘rov yuborish orqali ularning qay biri 
samarali ekanligini aniqlashimiz mumkin. 
Tovarlarni siljitish va sotish jarayonida 
direkt-marketingni nazorat qilmaslik yoki 
boshqa korporativ strategiyalar 
haridorlarning sodiqligini pasaytirib 
yuborishi mumkin 
Barcha elementlari muntazam tekshirib turiladi 
va ular o‘zgaruvchan va vaziyatga 
moslashuvchan.
Muntazam ravishda nazorat qilinganligi 
bois direkt-marketing boshqa marketing 
kommunikatsiya vositalari bilan 
nomutanosib kelishi mumkin 
Ma’lumotlar bazasini sifatli yaratish 
zarurligi (agarda maqsadli auditoriya 
noto‘g‘ri tanlanganda direkt-marketing 
samarasiz yakunlanadi) 
CRM-tizimi bilan integratsiyalashuv 
imkoniyatining mavjudligi. Direkt-marketing 
iste’molchilarning ismi, familiyasi, manzili, 
turmush tarzi va harid xulq-atvoriga oid eng 
muhim ma’lumotlarni ham o‘zida to‘playdi 
Faqatgina o‘z sohasini yaxshi bilishlilik va 
savodlilik bilan mahsuldorlikka erishish 
mumkin (noto‘g‘ri to‘ldirilgan jo‘natmalar 
samara bermaydi). 
Hamkorlik shartlarining maxfiyligi yuqori. 
Direkt-marketing usullari har bir iste’molchi 
uchun har xil qo‘llanilganligi sababli raqiblar 
tomonidan o‘zlashtirilishi mushkul 
Muayyan vaqt oralig‘ida katta miqdordagi 
moliyaviy mablag‘larni talab qilishi (direkt-
marketing rejalashtirilayotganda ko‘p sonli 
mijozlarga, agentlik va brokerlik, pochta 
jo‘natmalari, videomateriallarni namoyish 
qilish kabilar katta mablag‘ talab qiladi ) 
Tezkorligi. Direkt-marketing asosida o‘zaro 
aloqalar bir zumda amalga oshadi. Shu bois 
bugungi kunda internet marketingning asosini 
tashkil etmoqda 
Direkt-marketingning jadal sur’atlar bilan rivojlanishi uning kommunikatsion 
xususiyatlari bilan izohlanadi:
1) Direkt-marketing chiziqli kommunikatsiyani aks ettirib “sotuvchi—haridor” 
modeliga ega; kommunikatsiya turi sifatida esa bevosita kommunikatsiya 
xususiyatiga ega;
2) manzilliligi va yo‘naltirilganligi. To‘g‘ridan-to‘g‘ri marketing maqsadli 
auditoriya xajmi va miqyosini aniq ajratish imkonini beradi. Uning yo‘naltirilganligi 
kommunikatorga qaysi auditoriyani tahlil qilish imkoniyatini beradi;

---

179 
3) “sotuvchi-haridor” dialog modeli javob reaksiyasini o‘sha zahotiyoq olish 
imkonini beradi. Bu dialog bir ondayoq sodir bo‘ladi va tomonlarning bir-biriga tezda 
moslashishiga imkon beradi;
4) qo‘shimcha qulayliklarning mavjudligi. Haridor tanlangan tovarni bevosita 
o‘z uyida yoki idorasida qabul qilishi mumkin;
5) har bir aloqaning yuqori qiymatga ega ekanligi.
Direkt-marketingni rejalashtirish jarayoni marketing kommunikatsiyasini 
rejalashtirish jarayonidan farq qilmaydi. Biroq, direkt-marketingni rejalashtirish 
ayrim o‘ziga xos jihatlari mavjud bo‘lib, bunda asosiy e’tibor potensial haridorlar va 
tovar va xizmatlarni sotishga qaratiladi. Boshqa bir jihati rejalashtirishda axborot 
manbai va tashuvchilari sifatida OAV emas, balki yuqori sifatli ma’lumotlar bazasi 
tanlanadi. 
Direkt-marketingni rejalashtirish va o‘tkazish algortmini quyidagi bosqichlarda 
ko‘rib o‘tishimiz mumkin:
1.