1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

130 
Tomonlarning bir-biriga o‘zaro ishonchi
. Haridorlarning sotuvchiga yuqori 
darajada ishonishi muloqot yoki harid chog‘ida ko‘zlangan natijaga olib keladi.
Haridorlarni bilish va tushuna olish
. Sotuvchilarning haridorlarni yaxshi 
bilishi, ularni ma’lum toifalarga ajrata olishi kelgusida ularning harid motivi, xulq-
atvorini yaxshi o‘zlashtirishga va muloqot jarayonini keyingi rivojlantirish bosqichi 
zarurligini aniqlashga yordam beradi.
Moslashuvchanlik qobiliyati
. Haridorlarni yaxshi bilish, ularni turli toifalarga 
ajrata olish sotuvchilarning ularga moslashuvini ham talab qiladi. Turli toifadagi 
haridorlarning xulq-atvoriga moslashish ularning barcha turdagi ehtiyoj va 
zaruriyatlarini o‘z vaqtida aniqlashga yordam beradi.
Ishontira olish qobiliyati
. Sotuvchi har bir tovar toifasini sotish 
texnologiyasini bilishi, haridorlarning asosiy harid motivlarini aniqlash orqali ularni 
harid qilishga undashi va shu orqali mavjud ehtiyojlarni qondirish mumkinligiga 
ishontira olishi kerak. 
Savdo psixologiyasi – jamiyatda tijoratning psixologik shart-sharoitlari, 
ehtiyojning individual, yoshga, jinsga oid xususiyatlarini, haridorga xizmat 
ko‘rsatishning psixologik omillarini aniqlaydi. Bugungi kunda savdo psixologiyasi 
jahon mamlakatlarida keng rivojlangan bo‘lib, tijorat ta’sirining psixologik 
negizlari, ob’ektiv shart-sharoitlarini, ehtiyojning individual, yoshga, jinsiga oid va 
boshqa xususiyatlarini, haridorlarga xizmat ko‘rsatishning psixologik omillarini 
aniqlaydigan soha.
Savdo psixologiyasi savdo-tijorat reklamalari va shu bilan birga sotuvchi-
haridor munosabati, kishilarga ta’sir o‘tkazish, ularda iliq his-tuyg‘u, ishonch 
uyg‘onish mexanizmlari, mantiqan ularni muomala jarayonida ishontirish, ijtimoiy 
ahamiyatini 
tushuntira 
bilish, 
kabi 
masalalarni 
tadqiq 
qiladi. 
Sotish 
psixologiyasining asosiy tushunchalari: idrok, o‘zlashtirish, ishontirish va 
munosabatdir.