1. Ob’yektga mo‘ljallangan programmalash asoslari



Download 0,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/4
Sana05.02.2020
Hajmi0,58 Mb.
#38823
1   2   3   4
Bog'liq
1-88 hammasi


OpenDialog - dasturda faylni ochish oynasini yaratishga imkon beradi. Ochilgan 

fayllarning nomi va kengaytmasiga filtrlarni o'rnatish qobiliyatiga ega. 

□ SaveDialog - saqlash uchun fayl nomini tanlash imkoniyatiga ega bo'lgan 

dasturda dialog oynasini yaratadi. Odatda OpenDialog komponenti bilan birgalikda 

ishlatiladi. 

□ OpenPictureDialog (rasmni ochish uchun Dialog) - grafik tasvir bilan fayllarni 

ochish uchun dialoglar yaratishga mo'ljallangan. Bu OpenDialog tarkibiy qismidan 

to'g'ridan-to'g'ri dialog oynasidagi rasm faylini oldindan ko'rish qobiliyatidan farq 

qiladi. 

□ SavePictureDialog - Tasvirli faylni saqlash uchun dialog oynasini yaratadi. 

Xuddi OpenPictureDialog singari, u to'g'ridan-to'g'ri dialog oynasida rasm faylini 

oldindan ko'rish qobiliyatiga ega. 

□ FontDialog (Font Selection Dialog) - dasturda matn shriftini tanlash uchun 

dialog yaratish imkoniyatini beradi. 

□ ColorDialog (Rang tanlash) - Windows rang tanlagichidan rang tanlash uchun 

muloqot oynasini yaratish uchun mo'ljallangan. Olingan raqamli rang parametrini 

keyinchalik Rang xususiyatiga ega bo'lgan har qanday tarkibiy qismga sotish 

mumkin. 


PrintDialog (Printerni tanlash uchun dialog) - dasturda kompyuterga 

o'rnatilganlar orasidan bosib chiqarish uskunasini tanlash uchun dialogni tashkil 

qilish imkonini beradi. Bunga qo'shimcha ravishda, ushbu dialog sizga nusxalar 

sonini belgilash, bosilgan sahifalarni tanlash yoki hajmini belgilash va hokazolarga 

imkon beradi. 

□ PrinterSetupDialog (printerni o'rnatish dialogi) - dasturda qog'oz turini tanlash

uning yo'nalishi, grafik displey parametrlari va boshqalarni tanlashni o'z ichiga 

olgan bosib chiqarish moslamasining parametrlarini sozlash uchun dialog yaratadi. 

□ FindDialog (Search Dialog) - qidirish parametrlarini sozlash qobiliyati bilan 

dasturda matn qidirish oynasini ochadi. 

□ Replace Dialog - dasturda topilgan parchani foydalanuvchi belgilagan qismiga 

almashtirish qobiliyati bilan dasturda matn qidirish oynasini ochadi. Bu 

FindDialog komponentining barcha xususiyatlariga ega. 

18. Borland C++ muhiti  Samples komponentalari paneli ob’yektlari 

□ TrayIcon- dasturni tizim piyodasi (Pallet) joylashgan o'ng podval oynasida 

minimallashtirishga imkon beradi. 

□ PerformanceGraph - kompyuter resurslaridan foydalanishni ingl. 

□ CSpinButton (Burilish tugmasi) - hisoblagich tugmachalarini yaratish uchun 

ishlatiladi. 

□ CSpinEdit (Rotation Editor) - hisoblagich tugmasi bilan birgalikda tahrirlash 

oynasini yaratishda foydalaniladi. 

□ CColorGrid (Color Grid) foydalanuvchi kerakli rangni tanlashi mumkin bo'lgan 

ranglar jadvalini yaratish uchun ishlatiladi. 

□ CGauge (Meter) - dasturdagi o'zgaruvchining o'zgarishini aks ettirish uchun 

mo'ljallangan. 

Ir CDirectory Outlines - Tanlangan diskning katalog tuzilishini aks ettirish uchun 

ishlatiladi. 


Al CCalendar (Taqvim) - belgilangan oy uchun taqvimni standart formatda 

namoyish etish uchun ishlatiladi. 

□ Pie (sektor) - pirog sxemasi ko'rinishida rivojlanish satrini yaratish uchun 

ishlatiladi. Bu sektorning burchaklarini o'zgartirish uchun o'rnatilgan Edit Angles 

muharririga ega. Muharrir tarkibiy qismning kontekst menyusi orqali chaqiriladi. 

19.Class metodlari 



Sinf  -  bu  Object  Pascalda  maxsus  turlar  bo‘lib,  o‘zida  maydon,  usullar  va 

xossalarni mujassamlashtiradi. 

  Pascal  sinfik  tili  dasturchiga  o‘zining  murakkab  ma’lumotlar  turlari  - 

yozuvlar  (records)  kiritishga  imkon  beradi.  Ob’ektli  dasturlash  konsepsiyasiga 

asoslangan  C++  Bulider  tili,  sinflar  kiritishga  imkon  beradi.  Sinf  murakkab 

struktura  bo‘lib,  ma’lumotlar  ta’riflaridan  tashqari,  protsedura  va  funksiyalar 

ta’riflarini o‘z ichiga oladi. 

Maydon  -  bu  sinfga  birlashtirilgan  ma’lumotlardir.  Sinfga  qarashli  maydonlar 

oddiy  yozuv  maydoni  kabi  bo‘lib,  ularning  farqi  har  xil  turda  bo‘lishidir. 

Masalan, 

   


Type 

   


TchildClass=Class 

   


 

Fore: Integer; 

   

 

Ftwo: String; 



   

 

Fthree: Tobject; 



   

End;   


  Maydonlarga  murojaat  qilish  sinf  xossalari  va  usullari  yordamida  amalga 

oshiriladi.  Maydonga  murojaat  qilish  uchun  oldin  sinf  nomi  yozilib,  keyin 

ajratuvchi nuqta qo‘yilib maydon nomi yoziladi.  

Maydon  nomi  unga  mos  xossa  nomining  birinchi  harfi  “F”  bo‘lishi  bilan 

farqlanadi. 

C++  Bulider  da  qabul  qilingan  kelishuv  bo‘yicha  maydonlar  nomlari  f 

harfidan boshlanishi lozim. 

Sinf ta’rifi dasturda turlar ta’rifi bulimiga joylashtiriladi (type). 



Usullar. Sinfga birlashtirilgan protsedura va funksiyalarga usullar deyiladi 

Sinf usullari (sinf ta’rifiga kiritilgan protsedura va  funksiyalar) sinf ob’ektlari 

ustida amal bajaradi. Usul bajarilishi uchun ob’ekt nomi va nuktadan sung usul 

nomi ko‘rsatilishi lozim.  

Sinfda  aniqlangan  usullarni  statistik,  virtual  (Virtual),  dinamik  (Dynamic) 

yoki abstrakt turlarga bo‘lish mumkin. Agar usul turi ko‘rsatilmasa, u avtomatik 

ravishda statistik turni oladi 

Sinf davomchisida ishlatiladigan usul uchun Override kalit so‘zi ko‘rsatilishi 

lozim.  

 

Agar  Tbase  sinfida  MyJoy  usuli  dinamik  bo‘lsa,  Virtual  so‘zi  Dynamic 



so‘ziga almashtiriladi. Ularning asosiy farqi murojaat qilinganda Virtual usul vaqt 

jihatdan  ancha  effektiv  bo‘lsa,  Dynamic  usul  esa  operativ  xotiradan  ratsional 

foydalanish imkonini beradi.  

20Borland C++ Builder da butun va haqiqiy sonlar 



Butun  sonlar  o’lchami.  Bir  xil  tipdagi  o’zgaruvchilar  uchun  turli 

kompyuterlarda  xotiradan  turli  hajmdagi  joy  ajratilishi  mumkin.  Lekin,  bitta 

kompyuterda bir xil tipdagi ikkita o’zgaruvchi bir xil miqdorda joy egallaydi.  

char  tipli  o’zgaruvchi  bir  bayt  hajmni  egallaydi.  Ko’pgina  kompyuterlarda 

short int (qisqa butun) tipi ikki bayt, long int tipi esa 4 bayt joy egallaydi. Butun 

qiymatlar o’lchovini kompyuter sistemasi va ishlatiladigan kompilyator aniqlaydi. 

32  -  razryadli  kompyuterlarda  butun  o’zgaruvchilar  4  bayt  joy  egallaydi.S/S++ 

tilida konstantalar ishlatiladi:  

Butun tip (toifa)li o’zgarmaslar: ular faqat butun sonlardan iborat bo’ladi. 

Masalan: 15, 64, 1964, - 21 va h.k.  

Haqiqiy tipli o’zgarmaslar: ular butun va kasr qismlardan iborat bo’ladi. 

Masalan: 1,5 15,64 va h.k.  



int  Bu  toifadagi  o’zgaruvchilar  xotiradan  2  bayt  joy  egallaydi.  Ularning 

o’zgarish intervali (diapazoni): -32768 dan + 32767 gacha.  



long  Masalan:  long  a,b,s,dd2.  Bu  toifadagi  o’zgaruvchilar  xotiradan  4  bayt 

joy  egallaydi.  Ularning  o’zgarish  intervali  -2147483648  dan  +  2147483647 

gacha.  

unsigned  short  Xotiradan  2  bayt  joy  egallaydi,  o’zgarish  intervali 

(diapazoni):  0  dan  65535  gacha.  unsigned  long.  Xotiradan  4  bayt  joy  egallaydi, 

o’zgarish  intervali  (diapazoni):  0  dan  4  294967  295  gacha.  unsigned  shar. 

Xotiradan 1 bayt joy egallaydi, o’zgarish intervali (diapazoni): 0 dan 255 gacha.  

Haqiqiy toifadagi o’zgaruvchilar: float Bu toifadagi o’zgaruvchilar xotiradan 

4  bayt  joy  egallaydi,  o’zgarish  intervali  10-38  dan  10+38  gacha.  Juda  katta  ѐki 

juda kichik  

o’zgaruvchilarni belgilashda double toifasi ishlatiladi va xotiradan 8 bayt joy 

oladi.  

 

 21.Borland C++ Builder da mantiqiy ifodalar 



Borland  C++  Builder  da  mantiqiy  ifodalar.  Mantiqiy  operasiyalar:=&&- 

mantiqiy  ko’paytirish  (va),  ||  -  mantiqiy  qo’shish  (yoki),  !  –  mantiqiy  inkor 

(emas).  Mantiqiy  operasiyalarni  ixtiѐriy  toifadagi  sonlar  15  ustida  bajarish 

mumkin.  Agar,  javob  rost  bo’lsa,  natija  1  ga  teng  bo’ladi,  agar  javob  yolg’on 

bo’lsa, natija 0 ga teng bo’ladi.  

Masalan: (i<25 && j=64); (s16,4|| s4= =5));  

Taqqoslash operasiyalari:=<|<=|>=|>|= =|!=;  

Surish operasiyasi:=<<>>;  

O’zlashtirish operasiyasi:=+=|-=|*=|/=|%=|>>=|<<=|=|^= ; 

22.Borland C++ Builder da belgili ifodalar 



Belgili  turlar.  Ma’lumotlarning  belgili  turlari  faqat  bitta  belgini  saqlash 

uchun  xizmat  qiladi.  Jadvalda  C++  Bulider  7  da  ishlatiladigan  belgili  turlar 

ro‘yxati keltirilgan.  

 

Tur 



O‘lcham (baytda) 

Char 




ANSChar 

WideChar 



 

Belgili  o’zgarmaslar.  Belgili  o’zgarmas  –  bu  nomga  ega  bo’lgan 

o’zgarmasdir. S/S++ tilida belgili o’zgarmasni aniqlashning ikki usuli mavjud:  

1. # define direktivasi ѐrdamida o’zgarmasni aniqlash.  

2. const kalitli so’zi orqali o’zgarmasni aniqlash.  

An’anaviy usul hisoblangan #define direktivasi orqali o’zgarmasni aniqlashni 

quyidagi misolda ko’rishimiz mumkin.  

#define STAT 15  

Bu holda STAT o’zgarmas hyech qanday tipga tegishli 37 bo’lmaydi.  

Preprosessor STAT so’ziga duch kelganida uni 15 literaliga almashtiradi.  

S/S++  tilida  #define  direktivasidan  tashqari  o’zgarmasni  aniqlashning 

nisbatan qulayroq bo’lgan yangi usuli ham mavjud:  

const unsigned short int STAT=15  

Bu  misolda  ham  belgili  konstanta  STAT  nomi  bilan  aniqlanayapti  va  unga 

unsigned short int tofasi berilyapti. Bu usul bir qancha imkoniyatlarga ega bo’lib, 

u  sizning  dasturingizni  keyingi  himoyasini  yengillashtiradi.  Bu  o’zgarmasni 

oldingisidan eng muhim afzalligi uning toifaga egaligidir.  

Belgili  o’zgarmaslarni  literal  o’zgarmaslarga  nisbatan  ishlatish  qulayroqdir. 

Chunki  agarda  bir  xil  nomli  literalli  o’zgaruvchini  qiymatini  o’zgartirmoqchi 

bo’lsangiz  butun  dastur  bo’yicha  uni  o’zgartirishga  to’g’ri  keladi,  belgili 

o’zgarmaslarni esa faqatgina birining qiymatini o’zgartirish yetarli.  

23.Borland C++ Builder da Forma tushunchasi 

Ixtiyoriy  ilovaning  asosiy  elementi  forma  (konteyner)  xisoblanadi.  Formaga 

bir nechta ko’rinadigan va ko’rinmaydigan komponentalar joylashtirish mumkin. 

Forma,  foydalanuvchi  nuqtayi  nazardan,  u  ilova  bilan  ishlayotgan  darchadir. 

Ilovaga  kiritilgan  har  bir  yangi  forma  o’zining  moduli  (unit)  ga  ega.  Modulda 

formada bajarish kerak bo’lgan funksiya, protseduralar keltiriladi.  

Odatda  murakkab  ilovalar  bir  nechta  formadan  iborat  bo’ladi.  Yangi  ilova 

(programma)  tuzish  uchun  File  menyusidan  New  Application  komandasi 

tanlandi.  Doimo  birinchi  forma  asosiy  forma  hisoblanadi.  Ilovaga  yangi  forma 

qo’shish uchun File menyusidan New Form tanlanadi. Bir formadan boshqasiga 

o’tish  uchun  Show  va  ShowModal  metodi  joriy  forma  ustida  ishlashga  ruxsat 

beradi.  Bir  formani  ustiga  ikkinchi  formani  chaqirganimizda  asos  formaning 

Unit1 ga Unit2 ni qo’shib Ixtiyoriy ilovaning asosiy elementi forma (konteyner) 

xisoblanadi. Formaga bir nechta ko’rinadigan va ko’rinmaydigan komponentalar 

joylashtirish  mumkin.  Forma,  foydalanuvchi  nuqtayi  nazardan,  u  ilova  bilan 

ishlayotgan  darchadir.  Ilovaga  kiritilgan  har  bir  yangi  forma  o’zining  moduli 

(unit)  ga  ega.  Modulda  formada  bajarish  kerak  bo’lgan  funksiya,  protseduralar 

keltiriladi.  

.  biSystemMenuFormada  sistema  menyusini  ko’rinishi  va  ko’rinmasligini 

taminlaydi 



. biMinimizeFormani «svernut» qilishga ruxsat berishini ta’minlaydi. 

. biMaximizeFormani «Razvernut» qilishga ruxsat berishini ta’minlaydi. 

WindowState 

wsMaximized – Darchani to’liq ekran holda bo’lishini ta’minlaydi. 

wsMinimized - Darchani yig’ilgan («svernut») xolda bo’lishini ta’minlaydi. 

wsNormal – Darchani normal xolda bo’lishini ta’minlash. 

24.Formaning xossalari. Xossalari: 

OnActivate – xodisasi qachonki forma aktiv bo’lganda yuz beradi. 

OnClick – xodisasi qachonki forma ustida sichqoncha cherganda yuz beradi. 

OnClose – xodisasi qachonki forma yopilganda yuz beradi. 

OnCreate – xodisasi qachonki forma yaratilganda yuz beradi. 

OnResize 

– 

xodisasi 

qachonki 

forma 


o’lchami 

o’zgartirilganda 

kattalashtirilganda yoki kichiklashtirilganda yuz beradi. 

OnCloseQuery  –  xodisasi  qachonki  forma  yopilish  oldidan  savol  bilan  murojat 

qilish uchun ishlatiladi 

 

 25.Borland  C++  Builderning  asosiy  oynalari  nechta  va  ular  haqida 



ma’lumotlar keltiring 

C++  Bulider  oynasi  ko‘rinishi  odatdagidan  ancha  boshqacharoq  bo‘lib,  u  o‘z 

ichiga beshta oynani oladi: 

  boshoyna - C++ Bulider Project1; 

  forma oynasi - Form1; 

  ob’ekt xossalarini taxrirlash oynasi-Object Inspector; 

  ob’ektlar ro‘yxatini ko‘rish oynasi - Object tree View; 

  dastur kodlarini tahrirlash oynasi - Unit.pas. 

Bosh  oyna  ekranning  yuqori  qismida  joylashgan  bo‘lib,  uning  birinchi 

qatorida  sarlovha,  ya’ni  proektning  nomi  joylashgan.  Ikkinchi  qatorda 

buyruqlar  menyusi  gorizantal  ko‘rinishda  joylashgan.  Keyingi  qatorning 

chap  tarafida  uskunalar  paneli  va  o‘ng  tarafida  komponentalar  politrasi 

joylashgan. 

 

Buyruqlar menyusi quyidagilarni o‘z ichiga olgan: 



 

-File  (fayl)  bo‘limi  fayllar  ustida  ish  bajarish  uchun  kerakli 

buyruqlarni o‘z ichiga olgan

 

-Edit  (taxrir)  bo‘limi  fayl  ichidagi  ma’lumotlarni  taxrirlash  uchun 



kerakli buyruqlarni o‘z ichiga olgan; 

 

-Seerch  



 

-View 


 

-Compile 

 

-Run formaniishgatushirish. 



 

-Options 

 

-Tolsservisxizmatidanfoydalanish. 



-Help yordam chaqirish. 

Forma  oynasida  ilovalar  yaratiladi.  Object  Inspector  oynasi  ob’ekt 

xossalarini  taxrirlash  uchun  xizmat  qiladi.  Ob’ekt  xossalari  bu  -  ob’ektga 

berilgan  xarakteristika  bo‘lib,  uning  ko‘rinish,  joylashishi  va  holatidir. 

Masalan,  Width  va  Height  xossalari  forma  o‘lchamini,  top  va  Lift  esa 

formaning ekrandagi holati, Caption - sarlovha matnini aniqlaydi. 

 

26.Komponentalar  nima.  Komponentalar  2  ga  bo’linadi  (vizual)  va 

ko’rinmaydigan  (vizual  bo’lmagan)  larga  bo’linadi.  Vizual  komponentalar 

bajarilish  paytida  proektlash  paytidagidek  paydo  bo’ladi.  Bunga  tugmalar  va 

tahrirlanuvchi  maydonlar  misol  bo’la  oladi.  Vizual  bo’lmagan  komponentalar 

proekt  ishlagan  vaqtida  shakldagi  piktogramma  ko’rinishida  paydo  bo’ladi.  Ular 

bajarilish  paytida  hech  qachon  ko’rinmaydi,  ammo  ma’lum  funksionallikga  ega 

bo’ladi  (masalan,  berilganlarga  murojatni  ta’minlaydi,  Windowsning  standart 

muloqatlarini chaqiradi).  

 

27.Kampanentalarning xossalari haqida ma’lumot. Xossalar komponentlarning 

tashqi ko‘rinishi va tabiatini aniqlovchi atributlar hisoblanadi. Xossalar ustunidagi 

ko‘p  xossalar  komponentlari  oldindan  o‘rnatilgan  qiymatlarga  ega  bo‘ladi 

(masalan,  knopkplar  balandligi).  Komponentlar  xossalari  xossalar  varag‘i 

(Properties) da aks ettiriladi. Ob’yektlar inspektori komponentlarning nashr etilgan 

(published)  xossalarini  aks  ettiradi.  Published-xossalardan  tashqari  komponentlar 

umumiy (public), faqat ilovalarning bajarilish paytidagina murojaat qilish mumkin 

bo‘lgan  nashr  qilingan  xossalarga  ega  bo‘ladi.  Xossalar  ro‘yxati  ob’yektlar 

inspektori  xossalar  varag‘ida  joylashadi.  Xossalarni  loyihalash  paytida  aniqlash 

mumkin  yoki  ilovalarning  bajarilish  paytida  ko‘rinishini  o‘zgartirish  uchun  kod 

yozish  mumkin.  Komponent  xossalarini  loyihalash  paytida  aniqlash  uchun 

shakldagi  komponent  tanlanadi,  ob’yektlar  inspektori  xossalari  varag‘i  ochiladi, 

aniqlanadigan  xossa  tanlanadi  va  zarur  bo‘lsa  xossalar  muharriri  yordamida 

o‘zgartiriladi.  Biror  komponentning  xossalarini  dasturning  bajarilish  paytida 

o‘zgartirish  uchun  «Imya  Komponent»  –>  «Nazvanie  svoystva»  tavsifiga 

o‘zgaruvchidek  murojaat  qilish  kerak,  ya’ni  qiymatlarni  o‘zimiz  hohlagandek 

o‘qishimiz yoki almashtirishimiz mumkin. 



28.Kompanentalarning  hodisalari  haqida  ma’lumot.  Xodisalar    Ob’yektlar 

inspektorining  xodisalar  varag‘i  (Events)  komponentlar  tomonidan  taniladigan 

xodisalar  ro‘yxatini  ko‘rsatadi.  Har  bir  komponent  o‘zining  shaxsiy  xodisalarini 

qayta ishlovchi to‘plamga ega bo‘ladi. C++ Builder da xodisalarni qayta ishlovchi 

funksiyalarni  yozish  va  xodisalarni  bu  funksiya  bilan  bog‘lashga  to‘g‘ri  keladi. 

Biror  bir  xodisaga  qayta  ishlovchi  yozib,  siz  dasturga  bu  xodisa  ro‘y  berganda 

yozilgan funksiyaning bajarilishini topshirasiz. Xodisani qayta ishlovchini qo‘shish 

uchun  shaklda  xodisani  qayta  ishlovchi  komponent  tanlanadi.  So‘ngra  xodisalar 

varag‘ida  ob’yektlar  inspektori  ochilib  (Event  bandi)  xodisaning  qatoridagi 


qiymatlar  ustunida  sichqonning  chap  tugmasi  ikki  marta  bosiladi.  Bu  bilan  C++ 

Builder  xodisalarni  qayta  ishlash  prototipini  generatsiya  qilishga  va  uni  kodlar 

muharririda ko‘rinishiga majbur qiladi. Bu holda bo‘sh funksiya nomi generatsiya 

qilinadi va muharrir kod kiritilishi zarur bo‘lgan joyda ochiladi. Kursor buyruqlar 

qavslari ichiga joylashadi { … }. So‘ngra xodisa sodir bo‘lganda bajarilishi kerak 

bo‘lgan  kod  kiritiladi.  Xodisalarni  qayta  ishlovchi  funksiya  nomidan  kyeyin 

ko‘rsatiladigan  parametrlarga  ega  bo‘lishi  mumkin.  Quyida  xodisalarni  qayta 

ishlovchi  protseduraning  shunday  bo‘sh  karkasi  ko‘rsatilgan:      void  __fastcall 

TForm1::Button2Click(TObject *Sender) { } 

29.MainMenu  kompanentasi  va  hodisalari.MainMenu    Bоsh  mеnyu 

kоmаndаlаri  pаnеlini  vа  ulаrgа  mоs  kеlаdigаn  tushib  qоlаdigаn  mеnyulаrni 

yarаtаdi.  Bаrchа  mеnyu  kоmаndаlаrining  idеntifikаtоrlаri  mеnyuning  hаr  qаndаy 

kоnkrеt  kоmаndаsigа  kirish  huquqigа  egа  bo‘lgаn  Items  хususiyati  bilаn 

аniqlаnаdi,  AutoMerge  хususiyati  Merge  vа  Unmerge  mеtоdlаri  bilаn  birgаlikdа 

turli shаkldаgi mеnyulаrning birlаshish jаrаyonini bоshqаrаdi. Shаkl yoki birоntа 

bоshqа  kоmpоnеntа  uchun  mахsus  mеnyu  yarаtаdi.  Аgаr  sichqоnchаning  o‘ng 

tugmаsini  shаklgа  yoki  bеrilgаn  kоmpоnеntа  mаnsub  bo‘lgаn  birоn  bоshqа 

elеmеntgа  bоsish  bilаn  mахsus  mеnyu  ekrаndа  pаydо  bo‘lishini  хоhlаsаk, 

AutoPopup  хususiyatining  true  qiymаtini  o‘rnаtish  kk.  Vеqеа  qаytа  ishlаtgichi  - 

OnPopup    yordаmidа  bеvоsitа  mахsus  mеnyuning  pаydо  bo‘lishi  оldidаn 

bаjаrilаdigаn prоtsеdurаni аniqlаsh mumkin.  



 

30.Button  kompanentasi  xodisalari  va  xossalari.  Button  yozuvli  to‘rtburchаk 

tugmаni  yarаtаdi.  Tugmаchа  bоsil-gаndа,  dаsturdа  birоr  bir  xаtti-hаrаkаt 

nоmlаnаdi  (initsiаllаshtirilаdi).  Tugmаchаlаr  ko‘prоq  diаlоgli  dаrchаlаrdа 

qo‘llаnаdi.  Defaultхususiyatining  true qiymаti  tоmоnidаn  tаnlаb  оlingаn  yashirin 

tugmаchа,  diаlоg  dаrchаsidа  hаr  gаl  Enter  klаvishаsi  bоsilgаndа,  OnClick  vоqеа 

qаytа ishlаtgichini ishgа tushirаdi. Cancel хususiyatining true qiymаti tаnlаb оlgаn 

uzish tugmаchаsi, diаlоg dаrchаsidа hаr gаl Escape klаvishаsi bоsilgаndа, OnClick 

vоqеа  qаytа  ishlаtgichini  ishgа  tushirаdi.  TVutton  kоmpоnеntаsi  TButtonControl 

sinfining hоsilаsi hisоblаnаdi 

31.Borland C++ Builder da mantiqiy ifodalar. 

Mantiqiy  operasiyalar:=&&-  mantiqiy  ko’paytirish  (va),  ||  -  mantiqiy  qo’shish 

(yoki), ! – mantiqiy inkor (emas). Mantiqiy operasiyalarni ixtiѐriy toifadagi sonlar 

15 ustida bajarish mumkin. Agar, javob rost bo’lsa, natija 1 ga teng bo’ladi, agar 

javob yolg’on bo’lsa, natija 0 ga teng bo’ladi.  


Masalan: (i<25 && j=64); (s16,4|| s4= =5));  

Taqqoslash operasiyalari:=<|<=|>=|>|= =|!=;  

Surish operasiyasi:=<<>>;  

O’zlashtirish operasiyasi:=+=|-=|*=|/=|%=|>>=|<<=|=|^= ; 



32.Borland C++ muhiti asosiy tushunchalari.  

C++  Bulider  -Windows  operatsion  tizimida  dastur  yaratishga  yo‘naltirilgan 

dasturlash  muxitidir.  C++  Buliderda  dastur  tuzish  zamonaviy  vizual  loyihalash 

texnologiyalariga  asoslangan  bo‘lib,  unda  dasturlashning  ob’ektga  yo‘naltirilgan 

g‘oyasi  mujassamlashgan.  C++  Buliderda  dastur  Turbo  Pascal  dasturlash  tilining 

rivoji  bo‘lgan  Object  Pascal  tilida  yoziladi.C++  Bulider  -bir  necha  muhim 

ahamiyatga  ega  bo‘lgan  texnologiyalar  kombinatsiyasini  o‘zida  mujassam  etgan: 

Yuqori  darajadagi  mashinali  kodda  tuzilgan  komplyator;  Ob’ektga  yo‘naltirilgan 

komponentalar  modellari;  dastur  ilovalarini  vizual  tuzish;  Ma’lumotlar  bazasini 

tuzish  uchun  yuqori  masshtabli  vosita.  C++  Bulider  -  Windows  muhitida 

ishlaydigan  dastur  tuzish  uchun  qulay  bo‘lgan  vosita  bo‘lib,  kompyuterda  dastur 

yaratish  ishlarini  avtomatlashtiradi,  xatoliklarni  kamaytiradi  va  dastur  tuzuvchi 

mehnatini engillashtiradi.  



33.Borland C++ muhiti Access komponentalari paneli ob’yektlari. 

Data  Access  panelida  ma'lumotlarga  bo'lgan  murojatni  tashkil  etib  beruvchi 

novizual(kurinmaydigan)  komponentalar  joylashgan  bolib  bular:  -DataSource  - 

ma'lumotlar manbai, - ClientDataSet - klint malumotlar to'plami, - DataSetProvider 

-  ma'lumotlar  to'plami  provayderi,  ADOTable,  ADOQuery  va  RDSConnection 

lardan iborat. 



34.Borland C++ muhiti  ADO komponentalari paneli ob’yektlari 

ADO  panelida  ADO  (Active  Data  Objects)  texnologiyasi  bilan  ma'lumotlarni 

boshqarishga  muljallangan  komponentalar  joylashgan  bo'lib  bular  quyidagilar:  - 

ADOConnection  -  ulanish;  -  ADOCommand  -  komanda;  -  ADODataSet  – 

ma’lumotlar  tuplami;  -  ADOTable  -  Table  ma'lumotlar  tuplami;  -  ADOQuery  - 

Query  ma'lumotlar  tuplami;  -  ADOStoredProc  -  sever  chaqiruv  protsedurasi,  va 

RDSConnection lardan tashkil topgan. 


Download 0,58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish