1. Neftni haydash usullari. Rektifikasiya usullari

ayrim uglevodorodlar aralashmasiga benzin, ligroin, kerosin va

boshqalarga ajraladi. Naysimon pechning ichida U shaklidagi uzun

turboprovod joylashgan. Pech mazut yoki gaz yoqib qizdiriladi.

Turboprovoddan neft to'xtovsiz o'tab turadi. Turboprovodda neft 320–

350 ⁰C ga gacha isib, bug' va suyuqlik aralashmasi holida rektifikasiyalash

kollonasiga tushadi.

Rektifikasiya usuli: Haydash ajralib chiqqan bug' kondensasiya

jarayoniga uchraydi, hosil bo'lgan kondensat distilyat yoki rektifikat debataladi. Rektifikasiyali haydash, atmosfera bosimida yoki vakuum ostida olib boriladi. Hattoki, XIX asrning oxirlarida rektifikasiya usuli

bilan neft fraksiyalarga ajratilib identifikasiya qilingan edi.Bular

jumlasiga: pentan, izopentan, 2–metilpentan, 2 va 3–metilgeksan, 2,3– dimetilbutan va qator past haroratda kaynovchi uglevodorodlar kiradi.

Ko'p komponentli aralashmani rektifikasiya qilishda misol uchun

benzinni xaydash jarayonida haroratning ixtiyoriy intervalida (5,6 yoki

10 ⁰C da) kam mikdordaga koiponentlarni taxlil kilish uchun qisman

olib tekshirish mumkin. Laboratoriya sharoitida rektifikasion kolonna

ko'p pog'onali bo'lib, ajralishning aniqlik darajasi ko'p omillarga

bog'liq. Bu yerda muhim ahamiyatga ega bo'lgan narsa nasadka formasi va

materiali bo'lib, u juda yaxshi ishlov berilgan yuzaga ega bo'lishi kerak,

chunki unda bug'larning flegmalar bilan o'zaro to'qnashuvi sodir bo'ladi.

Agar nasadkaning sifati qanchalik yaxshi bo'lsa, bitta nazariy

hisoblangan tarelkaning balandligi shunchalik kam bo'ladi, buning

hisobiga kolonnaning balandligi ham kamayadi. Flegma sonini xam to'g'ri

tanlab olish o'ta muhim hisoblanadi. Flegma soni–flegma xajmining

bir vaqt oralig'ida olingan xajmning nisbatiga aytiladi.

Rektifikasiyalashning aniqligi bundan tashqari yana kolonna

diametriga xamda boshqa konstruktiv xarakteristikalariga xam bog'liq.