1. Neftni haydash usullari. Rektifikasiya usullari

yiggich kolbani almashtiramiz, bunda harorat asta ko'tarilib, yuqori

haroratda qaynaydigan (II modda) ham qo'shilib haydala boshlaydi bu II

fraksiya deyiladi. Huddi shunday uchinchi marta harorat ko'tarilishi

bilan yig'gich kolba almashtiriladi va toza ikkinchi modda ajraladi bu

III fraksiyadir. Demak bunda avval I modda haydaladi, ya'ni aralashma uchta

fraksiyaga bo'linadi. Bu fraksiyalab haydash deyiladi.

Moddalarning qaynash haroratidagi farq qancha kichik bo'lsa, I va II

modda shuncha kam va aralashma shuncha ko'p bo'ladi.To'laroq tozalash uchun aralashma ya'ni II fraksiya yana qayta–qayta haydaladi. Bunday takroriy haydash usulda moddalarni To'la ajratish

mumkin. Bunday haydash usuli ko'p vaqt va mehnatni talab qiladi. Buni

yengillashtirish va vaqtni tejash uchun deflegmatorlar ishlatiladi.

Ko'tariladigan modda bug'lari deflegmatorlarda sovub, qisman kolbaga

qaytib tushadi, qisman esa deflegmatorlarning maxsus likopchalarida kondensatlanadi, lekin pastdan ko'tarilayotgan bug' ta'sirida yana qizib qaytadan bug'lanadi va haydaladi.

Neftni haydash. Tabiiy neft tarkibida hamma vaqt suv, mineral

tuzlar va turli hil mexanik aralashmalar bo'ladi. SHuning uchun neftni

haydashdan oldin suv, tuz va boshqa aralashmalardan tozalash maqsadga

muvofiq bo'ladi.

Laboratoriyada neftni haydash yo'li bilan birin-ketin fraksiyalarga

ajratib, neft mahsulotlari olinadi. Bu usulni sanoatda tadbiq etib

bo'lmaydi. Bu usul juda unumsiz, ko'p mablag' sarflanadi va

uglevodorodlarni molekulyar massasiga mos holda fraksiyalarga aniq

ajratib berolmaydi.

Neftni uzluksiz ishlaydigan naysimon asboblarda haydash usulida

haydaladi. Qurilma ikkita asosiy qurilmadan – neft qizdiriladigan

naysimon pech va dektifikasiyalash kolannasidan iborat; bu kolonnada

neft fraksiyalarga (distillyatlarga) – qaynash haroratlariga qarab,