1. Nazariy qism Kalsinatsiyalangan soda. Umumiy tushunchalar

Mundarija:

Kirish

1.Nazariy qism

1.1.Kalsinatsiyalangan soda.Umumiy tushunchalar........................

1.2. Kalsinirlangan soda ishlab chiqarishning prinsipial sxemasi………..

1.3. Namakob (tuz eritmasi) ni tozalash............................................

1.4. Namakobni ammoniylash...................................................................

1. Nazariy qism

Kalsinatsiyalangan soda. Umumiy tushunchalar

Natriy karbonat-kalsinatsiyalangan soda, karbonat kislotaning natriyli tuzi Na₂CO₃. Kub panjarali kristallardan iborat rangsiz gigroskopik modda. Suyuqlanish temperaturasi 858°C, zichligi 2,5326 g/sm3.1litr suvda 0°Cda 6,54%, 20°Cda 17,69%, 100°C da 31,29% eriydi. Suvda eriganda issiklik ajralib chiqadi. Suvli eritmada 32°C da yirik tiniq Na₂CO₃·10H₂O va 34,8° dan yuqorida Na₂CO₃·H₂O koʻrinishida kristallanadi. Natriy karbonat ochiq havoda saqlansa, SO2 ni yutib uyushib qoladi. Toʻqimachilik, qogʻoz, shisha, neft sanoatida, sovun ishlab chiqarishda va boshqa sohalarda qoʻllanadi

Osh tuzidan ammiakli usulda soda olish uchun NaCl ning tozalangan kontsentrlangan eritmasi ammiak bilan qayta ishlanadi. So‘ngra ammoniylangan rassol CO₂ tutuvchi gaz bilan karbonlanadi. Karbonlash natijasida natriy bikarbonatning ammoniy xlorid eritmasidagi suspenziya kristallari hosil bo‘ladi. Suspenziyani filtrlash orqali beqaror bikarbonat va xira eritma (filtr suyuqligi)ga ajratiladi.

Beqaror bikarbonatni toblantirib kalsinirlangan soda olinadi. Ko‘p miqdorda ammiak tutgan nursiz eritma, oxak suti bilan qayta ishlanib distillanadi. Ajralib chiqqan NH₃ yangi tuz eritmalari (namakob) bilan to‘yintirish uchun yuboriladi. Jarayon uchun zarur oxak va CO₂ oxaktosh yoki bo‘rni parchalash yo‘li bilan olinadi.

Ammiak – soda jarayonining asosiy reaksiya va bosqichlari:

Namakobni (tuzli eritma) oxakli sodali tozalovi:

MgCl₂+Ca(OH)₂=CaCl₂+Mg(OH)­₂

CaCl₂+Na₂CO₃= CaCO₃+2NaCl

absorbsiya -

NH₃+H₂O=NH₄OH+35,2 kDj

2NH₃+CO₂+H₂O=(NH₄)₂CO₃+144,5 kDj

Ammiak tuzli eritmani karbonizatsiyalash –

(NH₄)₂CO₃ +H₂O+CO₂=2NH₄HCO₃

NH₄HCO₃+NaCl = NaHCO₃+NH₄Cl

Bikarbonatni kalsinatsiyalash

2NaHCO₃=Na₂CO₃+H₂O+CO₂ – 125,6 kDj

Ammiakni regeneratsiya (tiklash) qilish.

(NH₄)2CO₃=2NH₃+CO₂+H₂O – 100,9 kDj

2NH₄Cl+Ca(OH)₂=2NH₃+2H₂O+CaCl₂

CO₂ va oxak suti olish:

CaCO₃=CaO+CO₂ – 178 kDj

CaO+H₂O=Ca(OH)₂ + 65,5 kDj

Ca(OH)₂ NaCl Na₂CO_3­

CaCI eritmasi “oq dengizga”

Na₂CO₃ kalsinirlangan soda