1. Nanotexnologiya termini kim va qachon fanga kiritgan. Nanologiyani asoschilaridan biri, amerikalik fizik olim R. Feynman, ayrim atomlarni mexanik ravishda manipulyatsiya qilishning nazariy imkoniyati haqida gapirar ekan,

---

1.

 Nanotexnologiya termini kim va qachon fanga kiritgan. Nanologiyani 

asoschilaridan biri, amerikalik fizik olim R. Feynman, ayrim atomlarni mexanik 

ravishda manipulyatsiya qilishning nazariy imkoniyati haqida gapirar ekan, 1959 

yilda shunday mashhur bir ibora aytdi: «U yerda pastda juda ko‘p joy bor» 

(«There’s plenty of room at the bottom»)

. Olimning ushbu gapini qanday tushunasiz? 

1.

Ingilizcha ma’noga ega bo‘lgan 

«nanotechnology»

  so‘zini  birinchi  bo‘lib  yapon  olimi 

professor  Norio  Taniguchi  1974-yilda  taklif  etgan.  U  bu  terminni  o‘sha  yili  Tokioda 

bo‘lib  o‘tgan  Xalqaro  konferentsiyada  (International  Conference  on  Precision 

Engineering)  «Nanotexnologiyaning  asosiy  printsiplari  haqida»  degan  ma’ruzasida 

ishlatdi.  Shunga  qaramasdan  nanotexnologiya  tushunchasiga  ta’rif  berish  jarayoni  hali 

ham to‘xtamagan, ba’zan bu masala qizg‘in munozaralarga sabab bo‘lmoqda.XX asrning 

oxirigacha  fanda  o‘lchamlari  1nm100nm  bo‘lgan  obyektlar  (zarralar)  ning  xossalari 

o‘rganilmay qolgan, shuning uchun bu sohaga tegishli obyektlarni yangi dunyo deb atash 

mumkin.  Bu  sohaga 

nanotexnologiya

  deb  nom  berildi  va  u  keng  tarqaldi.  qabul  qilish 

taklif  etildi.1986-yilda  Massachuset  texnologiya  institutining  ilmiy  xodimi  E.Dreksler 

o‘zining  «Yaratuvchi  mashinalar:  nanotexnologiya  asrining  kirib  kelishi»  deb  atalgan 

mashhur  kitobini  chop  etdi.  U  o‘z  kitobida  R.Feynmanning  ba’zibir  g‘oyalarini 

rivojlantirdi.  90–yilning  o‘rtalariga  kelib  nanotexnologiyaning  har  xil  yo‘nalishlari 

kengayib,  o‘zaro  qo‘shilishlar  kuzatila  boshladi,  natijada  dunyo  fan  va  texnikada  yuz 

berayotgan yangi revolyutsiya bo‘sag‘asiga kelib qolgani ma’lum bo‘ldi, bu revolyutsiya 

insoniyatning  ishlab  chiqarish  printsplarini  o‘zgartirib  yuborishi  mumkinligi  ko‘rinib 

qoldi.‘ziga xos kvantaviy qonunlar asosida yashaydigan nanodunyoning ochilishi 30–40 

yil avval ro‘y bergan bo‘lsa-da, bunday dunyoning mumkinligini XX asrning o‘rtalarida 

bashorat qilgan olimlar ham bo‘lgan. Ularning birinchisi Nobel mukofoti laureati, taniqli 

fizik–olim Richard Feynman o‘zining 1959-yilda o‘qigan mashhur lektsiyasida shunday 

degan  ekan:  «Pastda  joy  juda  ham  ko‘p:  fizikaning  yangi  sohasiga  qadam  tashlashga 

taklif.  Keyinchalik  shu  lektsiyaning  o‘qilgan  yilini  ko‘pchilik  tomonidan  ilmiy 

maqolalarda nanotexnologiyaning tug‘ilgan yili deb qabul qilish taklif etildi. 

---

 

 

2.