1. Mo’tadillik, vazminlik (ijtimoiy jiddiylik, inglizcha kamtarlik, kamsuqumlik)

11. Pragmatizm va ratsionalizm
Inglizlar juda pragmatik. Odatda, ularning pragmatizmi "eng burjua xalqi" sifatidagi tarixiy rivojlanishining natijasi ekanligi qayd etiladi. Ular ehtiyotkor, kerakli narsani qilishadi va ortiqcha narsa qilmaslikka harakat qilishadi. Inglizlar Ikkinchi Jahon urushida kichik yo'qotishlarga o'zlarining pragmatizmi va ratsionalizmi orqali erishdilar. Buyuk Britaniyaning tashqi siyosati ham, uning razvedka idoralari ham pragmatikdir.
Grammatika darajasida ingliz tilida ratsionallik va inson bilan bog'liq sabab-oqibatni amalga oshiradigan tuzilmalar keng tarqalgan:
X made Y wash the dishes.
X had her boots mended.
X got Y furious [5: 369].
Boshqacha qilib aytadigan bo'lsak, bu tuzilmalar ingliz mentalitetida inson ongi va irodasining aql bovar qilmaydigan, inson uchun erishib bo'lmaydigan narsaga nisbatan ustuvorligini aks ettiradi. Taqqoslash uchun, grammatik belgi shaxssiz jumlalar bo'lgan irratsionallik o’zbek mentalitetiga xos ekanligini ta'kidlaymiz: Uni tramvay bosib ketdi. Unda titroq / isitma bor edi. (He was run by a tram. He was shivering / was in a fever / stirred up). Shuni ta'kidlash kerakki, tarjima faqat umumiy ma'noni beradi, lekin o’zbekcha tuzilmalar emas.
Agar qalb/soul/mind tushunchalarini qo‘llashda taqqoslash amalga oshirilsa, natijada ingliz tilida aql tushunchasining keng tarqalganligi, shubhasiz, ratsionalizm belgisi ekanligi, o’zbek tilida esa dominant qalb va ruh tushunchasi namoyon bo‘ladi:
qalb xotirjamligi / peace of mind
ruhiy kasal odam / mentally-ill person
qalbiga og’ir botmoq/ load (weight) off one's mind
The mind is the man. — Aql bu – inson.
It is the riches of the mind only that make a man rich and happy. - Insonni faqat aqli boy va baxtli qiladi.
12. Ikkiyuzlamachilik
“Inglizlar ikkiyuzlamachilik bilan mashhur. Bu hamma joyda mavjud bo'lgan xususiyat bo'lib, deyarli barcha xatti-harakatlarimizga - hatto biz eng qadrlaydigan "ideallar"ga ham, masalan, kamtarlik, xushmuomalalik va adolatli o'yinlar kabi ... Siz bizning xushmuomalaligimiz/kamtarligimiz/adolatliligimizning aksariyati ikkiyuzlamachilik, deb aytishingiz mumkin, lekin ayni paytda bizning ikkiyuzlamachiligimizning aksariyati xushmuomalalik shaklidir - hafagarchilik yoki sharmandalikka olib kelmaslik uchun haqiqiy fikr va his-tuyg'ularni yashirish. Ingliz ikkiyuzlamachiligi, asosan, boshqalarni aldashga qasddan, beadab, hisoblangan urinish emas, balki ongsiz, jamoaviy o'z-o'zini aldash - o'zimizni aldash uchun so'zsiz kelishuvda til biriktirish kabi ko'rinadi" [15].
Bunga xos bo’lgan iboralarni juda ko’p sanab o’tish mumkin. – Inglizcha suhbat xushmuomalalik bilan evfemizmlar va boshqa niqoblar, aldashlar va inkorlar bilan to‘ldirilgan – o‘rtacha, hech bo‘lmaganda har bir ‘please’, ‘thank-you’, ‘sorry’, ‘nice’, ‘lovely’ (qo'shimcha tabassum, bosh chayqash va hokazo) ikkiyuzlamachilikdir.