1-Modul. Psixologiya predmeti



Download 479,16 Kb.
Pdf ko'rish
bet13/25
Sana15.01.2021
Hajmi479,16 Kb.
#55473
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   25
Bog'liq
1 maruza Psixologiya fanining predmeti va rivojlanish tarixi Psixologiyaning

Tibbiyot  psixologiyasi  asoslarini  tadqiq  etgan  klinisist  psixologlar 

(V.M.Bexterov,  S.P.Botkin,  S.S.Korsakov,  A.R.Luriya,  V.N.Myasishchev  va 

boshqalar)  tadqiqotlarining  kishi  xulq-atvorida  psixikaning  qanday  rol  o`ynashini 

aniqlashdagi  o`rni  kattadir.  Psixologiya  va  tibbiyotning  tutashgan  joyida  bo`lgan 

tibbiyot psixologiyasi psixologiya fanining yutuqlarini kasalliklarning oldini olish 

bilan bog`liq masalalarni o`rganishda qo`llab kelayotir. Kasallikning zo’rayishi bir 

tomondan  psixik  omillarga  (tushkunlikka  berilish  vasvasaga  tushush,  hadiksirash 

va  shu  kabilarga)  bog`liq  bo`lsa,  ikkinchidan  dardning  o`zi  ham,  jumladan 

terapevtik  muolajaning  samaradorligini  pasaytirib  yuborishi  mumkin  bo`lgan 

alohida  psixik  holatlarni  keltirib  chiqaradiki,  bu  hol  vrach  va  psixologning  kuch-

g`ayratlari birlashtirilishini zarurat qilib qo`yadi. 

Yuqoridagilardan  shuni  xulosa  qilish  mumkinki,  psixologiya  tibbiyot, 

tabiatshunoslik fanlari bilan chambarchas bog`liq bo`lib, ular bir-birini nazariy va 

amaliy bilimlar bilan boyitib boradi.  

Umumiy psixologiyani bu sohalar bilan bir qatorda qo`yish noto`g`ri chunki, 

umumiy psixologiya inson ruhiyatining umumiy qonunlarini turlarini metodologik 

va nazariy tamoyillari asosida o`rganish bilan shug`ullanadi. 

Albatta, bugungi kunda psixologiya fani ko`plab fanlar bilan uzviy bog`liqdir. 

Buni  psixofizika,  psixofiziologiya,  psixolingivistika,  matematik  psixologiya  va 

hokazolar  misolida  ko`rish  mumkin.  Akademik  B.M.Kedrovning  klassifikasiyasi 

bo`yicha  barcha  fanlar  3  guruhga  bo`linadi:  gumanitar,  falsafiy  va  tabiiy  fanlar. 

Psixologiya  faniga  to`xtaladigan  bo`lsak:  B.M.Kedrov  fikricha,  bu  katta  uch 

guruhdan  fanlar  tizimida  psixologiya  mustaqil  fan  sifatida  namoyon  bo`ladi, 

hamda u inson psixik faoliyatini tabiiy- tarixiy va ijtimoiy tomonini o`rganadi. 

Psixologiya  predmetmi  to`liq  bayon  etish  psixologiya  fanining  o`zini  ko`rib 

chiqishni taqozo etadi. 

«Psixologiya» so`zi birinchi marta 1590 yilda nemis teolog olim R. Goklenius 

tomonidan  qo`llanilgan  edi.  XVIII  asrda  esa  nemis  olimi  X  Volf  birinchi  marta 

ilmiy  atamalar  qatoriga  «psixologiya»  atamasini  kiritdi.  U  dastlabki  yirik  ilmiy-

psixologik  asarlar:  «Empirik  psixologiya»  (1732)  va  «Ratsional  psixologiya» 

(1734) ni yaratdi. 



Psixologiya  -  ham  qadimiy,  ham  ma`hun  darajada  yangi  fan.  Qadimiy  fan 

sifatida u ikki ming yilavvalpaydo bo`lgan. 

Psixika haqidagi dastlabki ilmiy tasavvurlar qadimgi dunyo (Hindiston, Xitoy, 

Misr,  Bobil,  Yunoniston)  da  falsafa  bag`rida  paydo  bo`lgan  va  jamiyatdagi 

amaliyot, davolanish va tarbiya ehtiyojlaridan kelib chiqqan edi. 

XIX  asrning  70-80-yillarida  psixologiya  mustaqil  fan  sifatida  ajralib  chiqdi. 

Ilmiy  psixologiyaning,  xususan,  eksperimental  psixologiyaning  asoschisi  sifatida 

1879  yilda  Leyptsig  shahrida  dunyoda  birinchi  bo`lib  eksperimental  psixologik 

laboratoriyani  ochgan  nemis  tadqiqotchisi  V.  Vundt  tan  olingan.  Bunga  mos 

ravishda  ushbu  yil  psixologiyaning  fan  sifatida  yuzaga  kelgan  sanasi  bo`lib 

hisoblanadi.  Dastlab  eksperimental  psixologiyaning  asosiy  mavzulari  sifatida 

sezgilar  va  ta`sirlanish  vaqti  (F.  Donders),  keyinchalik  esa  -assotsiatsiyalar  (G. 

Ebbingauz), diqqat (Dj. Kettel), hissiy holat (U. Djeyms, T.A. Ribo), ong va iroda 

(Vyurtsburgskaya shkola, A. Bine) xizmat qildi. 

XX  asrning  birinchi  yarmida  amaliy  psixologiyaning  ko`plab  maxsus 

bo`limlari yuzaga keldi - bu mehnat psixologiyasi, pedagogik psixologiya, tibbiyot 

psixologiyasi  va  boshqalar,  shu  bilan  bir  qatorda  ilmiy  psixologiyaning  ko`plab 

maxsus  sohalari  -  psixofiziologiya,  oila,  yosh,  differentsial  psixologiya  va 

boshqalar  ajralib  chiqdi.  Ilmiy  amaliy  psixologiya  turli  yo`nalishlar  bo`yicha 

rivojlanib  bordi,  inqiroz  ma`lum  darajada  bartaraf  etilgan  bo`lsada,  ko`plab 

masalalar hal etilmagan edi. 

XX  asrning  ikkinchi  yarmida  ilmiy-texnik  inqilob  psixologiyaga  katta  ta`sir 

ko`rsatdi.  Fanda  matematika,  kibernetika,  informatika  nazariyalari  metodlari, 

shuningdek, elektron-hisoblash  texnikasi  kengroq  qo`llanila  boshladi. Psixologiya 

tibbiyot  va  biologiya  sohalaridagi  eng  so`nggi  yutuqlardan  faol  tarzda  foydalana 

boshladi. 

Shunday qilib, psixologiya rivojlanish yo`lida uzoq tarixiy yo`lni bosib o`tgan 

holda,  o`rganish  predmeti  va  fan  sifatidagi  nomlanishini  o`zgartirib  bordi.  L.D. 

Stolyarenko psixologiyaning fan sifatidagi rivojlanishini to`rt bosqichga ajratadi. 


Download 479,16 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   25




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish