1. Ómir iskerligi qáwipsizligi páni haqqında túsnik. Ómir iskerligi qáwipsizligi pániniń maqseti hám waziypaları

Záhárlengende birinshi járdem
Záhárleniw adam organizmine uzaq waqıt dawamında záhárli shańlar, suyıqlıq hám gazlerdiń tásirinen kelip shıǵadı. Bunıń nátiyjesinde iyis seziw hám biliworganların qozǵatadı, sonday-aq, ulıwma halsızlanıw payda boladı. Záhárleniwdiń eń birinshi belgileri bas awrıw, kóńil aynıw, basta awırlıq hám qulaqta shawqın payda bolıwı, bas aylanıwı hám júrek urıwınıń tezleniwi. Záhárlengen adamnıń záhárlengen ortalıqta bolıwınıń dawam etiwi onı jánede hálsiretedi, uyqıǵa tartadı, dem alıwı úzik-úzik boladı, tamır tartıwı payda boladı hám dem alıw orayınıń zaqımlanıwınan olimge alıp keledi. Jábirleniwshide záhárleniw belgileri payda bolıw menen onı taza hawaǵa alıp shıǵıp, suwıq kompressiyanı basına qoyıw hám nashatir spirtin iyiskeletiw kerek. Dem alıw sekinleskende yamasa toqtaǵanda jasalma dem aldırıw kerek.
Haywanlar tislegende birinshi járdem
Qutırǵan haywanlardıń tislewi ólim dárejesinde qáwipli boladı. Tislengen uchastkaga virus haywannıń silekeyi arqalı ótip, bas hám arqa miy kletkaların jaraqatlaydı. Inkubatsiya aralıq 12-60 kún dawam etedi. Jábirleniwshini emlew punktine jiberiw kerek, ol jerda kerekli emlew kursı ótkiziledi.
Birinshi járdem kórsetilip atırǵanda aǵıp atırǵan qandı tez toqtatıwǵa háreket qılmaslıq kerek, sebebi haywanlardıń silekeyi qan arqalı jaradan shıǵıp ketedi. Tislengen orın terisi dógeregine keń etip bir necha márta dezinfektsiyalawshı aralaspa (yod-spirtli aralaspa, vino-spirti menen, kaliy permanganat aralaspası) jádeminde islew berilip, soń zıyanlastırılǵan bint baylap qoyıladı.
Jılannıń shaǵıwı insan ómirine júdá qáwipli. Shaqqannan soń orında awırıw, qızarıw hám qan aǵıwı, awızdan qurıw payda boladı, shóllew, uyqı tartıw, kóńil aynıw, tamır tartıwı, sóz buzılıwı, jutılıw, ayrım waqıtlarda qozǵalıwshı bólimlerdiń lánleniwi kelip shıǵadı. Shaqqan waqıttıń birinshi eki minutı ishinde, shaqqan orınnıń joqarı bóliminen qan toqtatatuǵın jgut (lenta), buramalar qoyıladı, soń shaqqan orındaǵı teri qan shıqqansha kesiledi hám usı orındı sorıp taslaw ushın banka qoyıladı. Keyin jaraǵa kaliy permanganat yamasa natriy gidrokarbonat aralaspaları járdeminde islew berilip, bint penen baylap qoyıladı.
Awırıwdı qaldırıw ushın analgin, amidopirin isletiledi hám kóp suwıqlıq (sút, chay, suw) ichiriledi.
Awıl xojalıǵı jumısların orınlap atırǵanda hárre hám pal hárreleri kóp shaǵıwı múmkin. Bunıń kóp márte qaytalanıwı ólimge alıp keliwi múmkin. Sonıń ushın teriden iyneni suwrıp taslap, jara ornın zıyanlastırıwshı aralaspa menen islew beriw kerek.