1. Mexatronika tushunchasi. Mexatronikaning boshqa sohalar bilan bog‘liqligi. Mexatronikaning rivojlanish sohasi

Parallel qo‘zg‘atishli o‘zgarmas tok dvigatelining mexanik xarakteristikalari

O‘zgarmas tok dvigatelining tezlik va mexanik xarakteristikalarini (1) va (2) ifodalar yordamida qurish mumkin.
O‘zgarmas tok dvigatelining yakor chulg‘amiga qo‘shimcha qarshilik ulanmasdan chizilgan tavsiflariga tabiiy tavsiflar deb ataladi.


3-rasm. Dvigatelning me-xanik va tezlik xarak-teristikalari
O‘zgarmas tok mashinasining cho‘tkalari geometrik neytral chizig‘iga o‘rnatilgan bo‘lsa, yakor toki I_a ning ortishi bilan bog‘liq bo‘lgan yakorning ko‘ndalang reaksiyasini ta’sirida havo bo‘shlig‘idagi magnit oqimi F_ kamayadi. Bu hol (2) dan tezlikni ortishiga sabab bo‘ladi, lekin yakor chulg‘amidagi kuchlanishni aktiv pasayishi I_aR_a ni ortishi yakorning tezligini kamaytiradi. Shunday qilib, o‘zgarmas tok dvigatelining elektromexanik xarakteris-tikasi uch xil ko‘rinishda bo‘-lishi mumkin ekan. O‘zgarmas tok dvigatelining elektromexanik xarakteristikasini bu ko‘rinish-larini 3-rasmda ko‘rishimiz mumkin: 1-chiziq yakor cho‘lg‘a-midagi kuchlanishni aktiv pasa-yishi I_aR_a ning yakor tezligiga ta’siri magnit oqimining ta’siriga nisbatan kuchliroq bo‘lganda; 2-chiziq yakor chulg‘amidagi kuchlanishning aktiv pasayishi va havo bo‘shlig‘idagi magnit oqimining kamayishi yakorning tezligiga bir xil ta’sir ko‘rsatganlarida; 3-chiziq havo bo‘shlig‘idagi magnit oqim F_ ning kamayishi tezlikka kuchliroq ta’sir ko‘rsatganda. Rasmdagi 3-chiziqga o‘xshash xarakteristikaga ega bo‘lgan o‘zgarmas tok dvigatellari, turg‘unlik chegarasi nuqtai nazaridan qo‘yilgan talablarga to‘liq javob bermaydi shuning uchun bunday ko‘rinishdagi xarakteristikaga ega bo‘lgan dvigatellar ishlab chiqarilmaydi. Asosan 3-rasmdagi 1-chiziqga o‘xshash xarak-teristikaga ega bo‘lgan parallel qo‘zg‘atish chulg‘amli o‘zgarmas tok dvigatellari ishlab chiqariladi.
Parallel qo‘zg‘atishli o‘zgarmas tok dvigateli salt ishlash rejimidan nominal yuklama rejimiga o‘tganda yakorning tezligi 2-8% ga o‘zgaradi, shuning uchun parallel qo‘zg‘atishli o‘zgarmas tok dvigatellarini «qattiq» mexanik xarakteristikali dvigatellar deb ataladi.