1. Metallarning elementar klassik nazaryasi. O`tkazgichlardagi erkin elektronlar. Klassik tasavvurlari

Musbat zaryadlar yaqinidagi potensial egri chiziqlar 
Ularning har birining elektron bilan o`zaro ta’siriga mos keladigan
E
p 
potensial energiya: 
E
P
= -- 
(2.1)

---

Bunda
C
konstanta,
r
- elektron bilan ion orasidagi masofa. Ionlarning 
har biriga mos keladigan 
 E
P
potensial energiyani qiymati yuqoridagi rasmda 
punktir chiziqlar bilan ko`rsatilgan. Har ikkala
A
1
+
va 
A
2
-
ionning yig`indi 
potensial energyasining o`zgarishi ionlar orasidagi soha tutash egri chiziq bilan 
tasvirlangan.
 
A
ionlar kristall panjarada to`g`ri joylashganida barcha ionlarning to’la 
potensial energiyasi rasmda tasvirlangan ko`rinishda bo`ladi. Ionlar orasidagi 
fazoda potensiyal energiya egri chizig`i yassi o`tadi va ionlar yaqinidagina tor va 
chuqur potensial chuqurlari hosil qiladi. Shunday qilib, bu chuqurlar sohasi 
potensial energiya chizig`i yassi o`tadigan sohaga nisbatan kichikdir: shuning 
uchun potensial energiyaning metal ichidagi qiymati 
E
pa
doimiy bo’ladi, deyish 
mumkin. Metalldan tashqarida potensial energiya
E
pa 
dan katta 
E
po 
doimiy 
qiymatga ega bo`ladi.Demak, potensial energiya metall ichida metall 
tashqarisdagidan kichikdir,ya`ni elektron metall ichida potensial chuqurroq bo`ladi. 
E
po 
= 0
desak,
E
pa
< 0
bo`ladi. 
Elektronning 
E 
to`la 
energiyasi qiymati Ep 0 > E > Epa 
tengsizlikni qanoatlantiradi deylik. 
Bunday elektron metall ichida 
erkin harakat qila oladi, biroq 
metalldan chiqib keta olmaydi, 
chunki elektron metalldan chiqib 
ketishi uchun A = Epo- E > 0 ish 
bajarishi kerak