1. Metallarning elementar klassik nazaryasi. O`tkazgichlardagi erkin elektronlar. Klassik tasavvurlari

---

12- mavzu: Metallarda elektr o`tkazuvchanlik. Rikke, Mandelshtam-
Papaleksi va Styuart-Tolmen tajribalari 
Reja: 
1. Metallarning elementar klassik nazaryasi . 
2. O`tkazgichlardagi erkin elektronlar . Klassik tasavvurlari. 
3. Klassik elektron nazariya asosida Om qonunining talqini.. 
4. Hulosa. 
6. Mavzu yuzasidan nazorat savollari. 
7. Foydalanilgan adabiyotlar. 
1. Metallarda elektr o’tkazuvchanlikni elementar klassik nazariysi.
 
Erkin elektronlar haqidagi tasavvurdan foydalangan holda Drude, 
keyinchalik Lorens bu nazaryani mukammallashtirib, metallarning klassik 
nazaryasini ishlab chiqqan. Drude metallardagi o`tkazuvchi elektronlar tabiati ideal 
gaz molekulalariga o`xshagan bo`ladi, deb faraz qilgan. To`qnashish orasidagi 
vaqtlarda ular deyarli erkin harakatlanib ,o`rtacha 
l
yo`lni bosib o`tadi.Yugurish 
yo`llari molekulalarning o`zaro to`qnashishi bilan belgilovchi gaz molekulalaridan 
farqli ravishda, elektronlar o`zaro emas, balki ko`proq metallarning kristall 
panjaralarini
 
tashkil etuvchi ionlar bilan to`qnashadi. Bu to`qnashishlar elektron 
gaz bilan kristall panjara orasida issiqlik muvozanati o`rnatilishiga olib keladi. 
Elektron gazga gazlar kinetik nazaryasining natijasini tatbiq etilishi mumkinligini 
hisobga olib, elektronlarning issiqlik harakati o`rtacha tezligini qiymatin 

√
(1.1) 

formula bo`yicha hisoblab chiqish mumkin. Xona temperaturasi uchun 
(
bu formula bo`yicha hisoblash quyidagi qiymatni olib keladi: 
 
√
(1.2) 

---

(1.1)
tezlik bilan boruvchi xaotik issiqlik harakatga maydon ta`sir qilganda
elektronlarning biror