1. Mеrkаntеlizm vujudgа kеlishining ijtimoiy-iqtisodiy аsoslаri. Mеrkаntеlizm iqtisodiy tа’limotining mohiyati. Ilk mеrkаntеlizm tа’limoti nаmoyondаlаri

Yana bir eng dolzarb masala bu demografiya muammosidir. Aholining asosiy qismi tez ko‘payayotgan joylarda iqgisodiy usish sust kechmoqda.
Davlatning iqgisodiy rivojlanishdagi roli masalasi muhimdir, bu haqda yuqorida fikr yuritilgan edi, ma’lumki, klassik va neoklassik ta’limot tarafdorlari dav­latning ishtirokini imkoni boricha cheklashni taklif etsa, Keyns va keynschilar hamda neokeynschilik davlatning roli faol bulishini targ‘ib etadi. Bu holatda ham ana shunday ikki xil qarash xususiyatlidir.
Amerikalik iqgisodchi G.Kolm fikricha, kam rivojlangan davlatlarda planlashtirishning maqsadi bo­zor jarayonini faollashtirishga qaratilishi kerak. Iqgisodiy rivojlantirishni rejalashtirish (plan) xusu­siy sektorni qo‘llash bozor xo‘jaligi defektlarini tugatish uchun kerak deyiladi. Rivojlana­yotgan mamlakatlar iqgisodiyotining g‘arb andozalari asosida olib borish ham taklif etiladi, bu tarixiy jarayon asosida ruy berishi kerak U.Rostou uzining «Ikgisodiy usish bosqichlari» nazariyasida shu qoidani isbot­lashga urinadi.
Keyingi davrda BMT tomonidan «Insoniy rivojlanish» konsepsiyasi ilgari surilmoqda. «Insoniy rivojlanish» konsepsiyasiga ko‘ra mamlakatlarning iqtisodiy o‘sishi ular aholisining turmush farovonligi bilan belgilanadi. Bunda iqtisodiy o‘sishni belgilashda qo‘yidagi xususiyatlar hisobga olinadi:

1. 
   Inson muammolari markaziy muammoga aylanishi.
   
2. 
   Insoniy rivojlanish ikki narsani o‘z ichiga oladi: birinchidan – yaxshi sog‘liq, chuqur bilim, xunar kabi insoniy qobiliyatlar majmuasi, ikkinchidan – ish bilan ta’minlanganlik, ishlab chiqarishfaoliyati, siyosiy faoliyat va dam olish.
   
3. 
   Iqtisodiy o‘sish odamlar boyitishga nisbatan o‘lchanishi kerak.
   
4. 
   insoniy rivojlanishda faqo‘at iqtisodiyotni emas, balki butun jamiyatni qamrab oladi.
   
5. 
   Odamlar rivojlanishning maqsadi va erishish omili ekanligi tan olinishi.