1-ámeliy jumis Dárya basseyine jawǵan atmosfera jawınlarınıń ortasha kóp jıllıq qatlamın anıqlaw

Núsir jawınlar qatnası qisqa waqıt dawamında, bıraq úlken tezlikte jawadı. Núsir jawın túsnigi shártli esaplanadı. Máselen, Rossiyada jawıw tezligi i ³ 0,5 mm/min shártin orınlaǵan jawınlar jala jawın dep qabıl qılınsa, AQSHda bolsa i ³ 1,28 mm/min shárti qabıl qılınǵan.

Jawın norması belgili meteorologiyalıq stansiyada uzaq jıllar dawamında alıp barılǵan gúzetiwler tiykarında ortasha arifmetikalıq baha sıpatında anıqlanadı.

Gidrologiyalıq esaplawlarda dárya basseyine jawǵan jawın qatlamın anıqlaw zárúr áhmiyetke iye. Házirgi kúnde jawın qatlamın anıqlawdıń tómendegi usılları bar:

- ortasha arifmetikalıq usıl;

- mediana-tartıw usılı;

- kvadratlar usılı;

- izogietler usılı;

- jawın menen dárya aǵımı ortasındaǵı korrelyasiya boyınsha tartıw usılı.

Relef sharayatınan kelip shıǵıp, taw dáryaları basseyine jawǵan jawın qatlamın anıqlawdıń ózine tán principleri bar. Bul haqqında hám joqarıda usıllardıń mánisi, olardı ámelde qollaw imkaniyatları haqqında tiyisli ádebiyatlar [3,7,15]de tolıq maǵlıwmatlar keltirilgen.

Tómende dárya basseyine jawǵan jawın qatlamın ortasha arifmetikalıq, mediana-tartish, kvadratlar hám izogietler usılları menen anıqlaymiz.