1. Mehnat va ish haqi tushunchasi mehnatga haq to‘lashning sintetik va analitik hisobi

Ish haqi bo‘yicha majburiyatlarning sintetik va analitik hisobi. 21- son BHMS 
ga muvofiq ish haqi bo‘yicha majburiyatlarning sintetik hisobi 6710 “ Xodimlar bilan 
mehnatga haq to‘lash bo‘yicha hisob-kitoblar ” va 6720 - “ Deponentlangan ish haqi” 
schyotlarida yuritiladi. Ushbu passiv schyotlarning qoldiqi kredit tarafida bo‘lib, u 
korxonaning o‘z xodimlari oldidagi qarzini ko‘rsatadi. Schyotning kredit tarafida ish haqining barcha turlarini hisoblanishi, debet tarafida esa ish haqidan ushlanmalarning barcha turlari, shunigdek ish haqi bo‘yicha qarzning uzilishi quyidagi yozuvlar bilan aks.ettiriladi.


2. Mehnatga haq to‘lashning sintetik va analitik hisobi

Korxona va tashkilotlarda tuzilgan ish haqini hisoblashish vedomostida ishchi xizmatchilarga ish haqi hamda undan ushlab kolinadigan summalar aks ettiriladi. Hisoblashish vedomosti har bir sex xodimlarining toifalari bo‘yicha alohida tuziladi. Iqtisodiyotning barcha tarmoklaridagi korxonalar oyning birinchi yarmi uchun ish xa hisoblashishning bo‘nakli va bo‘naksiz tartibini qo‘llashi mumkin. hisob-kitobning bunaq usulida korxona xodimiga bo‘nak beriladi, oyning ikkinchi yarmi uchun ish haqi to‘layotgan esa o‘zil-kesil hisob-kitob qilinadi. Ikkinchi holda ishchiga rejadagi bo‘nak o‘rniga oyningbirinchi yarmi uchun xaqiqatda ishlab chiqarilgan mahsulot bo‘yicha ish haqi hisoblab yoziladi.
Ish haqini hisoblashish vedomosti ish haqi bo‘yicha xodimlar bilan hisob-kitobni rasmiylashtirish uchun asosiy hujjatdir. Bu hujjatda har bir tabel rakami, xodim-rning toifasi hamda to‘lov va ushlab kolish turlari bo‘yicha tuziladi.Ish haqini hnsoblash vedomostida quyidagi ko‘rsatkichlar bo‘ladi:
To‘lov turlari bo‘yicha hisoblandi - 6710-«Xodimlar bilan ish haqi bo‘yicha hisoblashishlar» hisob varag‘ining kredit oboroti;
Ish haqidan ajratma va to‘lovlar ushlab kolindi va hisoblandi - 6710-«Xodimlar bilan ish haqi bo‘yicha hisoblashishishlar» hisobvarag‘ining debet oboroti;
Qulga berish yoki oyning oxirida korxonada qoldi - 6710-«Xodimlar bilan ish haqi o‘yicha hisoblashishishlar» hisobvarag‘ining debet oboroti.
Ish haqini hisoblashish vedomostining oxirgi ko‘rsatkichi to‘lov vedomostini fldirish uchun hamda xodimga ish haqi berish uchun asos bulib xizmat qiladi.
Ishchi va xizmatchilarga ish haqi bo‘yicha hisoblashishishlarni olib borish buxgalteriya Kitobining Hisobvaraqlar rejasida quyidagi hisobvaraqlardan foydalanish ko‘zda tutiladi;
671 0 -«Xodimlar bilan ish haqi bo‘yicha hisoblashishishlar» hisobvarag‘i;
6720 - «Deponentlashtirilgan ish haqi» hisobvarag‘i;
Ushbu hisobvaraqlar passiv bulib, qoldik Hisobvaraqlarning kredit tomonida aks ettiriladi.
«Harajatlar tarkibi to‘g‘risidagi Nizom»ga muvofiq mehnat haqi harajatlari chiqarish hamda davr harajatlarining muhim harajat elementlaridan biri hisobladi. Shu boisdan ishchi va xizmatchilarga ish haqi hisoblanganda, ularni tarkibiga kiritish lozim.
Korxonaning ishlab chiqarish faoliyati bilan band bo‘lgan ishchi va xizmatchilariga hisoblanganida quyidagicha buxgalteriya provodkasi beriladi:
’’Ishlab chiqarish harajatlari’’ hisobvaraqlari (2010, 2310, 2510);
6710-«Xodimlar bilan ish haqi bo‘yicha hisoblashishishlar» hisobvarag‘i.
Korxonaning ma’muriy-boshqaruv ishlarida band bo‘lgan xodimlarga ish haqi Lishganida quyidagicha buxgalteriya provodkasi beriladi:
9420-«Ma’muriy-boshqaruv harajatlari» hisobvarag‘i;
6710-«Xodimlar bilan ish haqi bo‘yicha hisoblashishishlar» hisobvarag‘i.
Uch ish kuni davomida olinmagan ish haqi deponentga utkazilgan, ya’ni saklash uchun hisoblanadi. Kassir uni bankka korxonaning hisob-kitob varag`iga utkazib, deponentga quyilgan summa» deb ko‘rsatadi. Xodimlar uni korxona kassasidan chiqim ga oladi. Xodimlarning ish haqi summasi deponentga o‘tkazilganida quyidagicha provodka beriladi:
Dabet: 6710 -«Xodimlar bilan ish haqi bo‘yicha hisoblashishishlar» hisobvarag‘i
Kredit : 6720-«Deponentlashtirilgan ish haqi» hisobvarag‘i.
Deponenntga kuyilgan summalar deponentlar daftarida yoki deponent varaqachasida korxona tomonidan 3 yil mobaynida saqlanadi. Ko‘rsatilgan muddat tugashi bilan kuyilgan summalar yillik balans tuzish paytida korxona daromadlarigaa quyidagicha buxgalteriya provodkasi bilan rasmiylashtiriladi: «Deponentlashtirilgan ish haqi» hisobvarag‘i kreditorlik va deponentlik qarzlarini hisobdan chiqarishdan olingan daromad»