1. мавзу.“Балиқчилик иқтисодиёти” фанннннг предмети,мақсади, вазифаси ва тадқиқот усуллари

1.мавзу.“Асаларичилик иқтисодиёти” фаннининг предмети,мақсади, вазифаси ва тадқиқот усуллари

Режа:

1.Асаларичилик иқтисодёти фанининг предмети ва мақсади

2.Асаларичиликни республика иқтисодиётида тутган ўрни, аҳамияти

3.Асаларичилик иқтисодёти фанининг ўрганиш усуллари

4..Ислоҳотлар даврида мамлакатимизда Асаларичиликни ривожлантириш истиқболлари

• Президентнмиз Ш.Мирзиёев томонидан 1.05.2017 йилдаги “Асаларичилик тармоғини бошқариш тизимини такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори қабул қилинди ва шунга асосан “Ўзбекбалиқсаноат” уюшмаси ташкил этилди.Унинг фаолияти қуйидаги уч асосий йўналишга қаратилади:
• балиқ чавоқларини етиштиришни такомиллаштириш;
• табиий ва сунъий сув ҳавзаларининг ресурсларидан оқилона фойдаланиш;
• Асаларичилик тармоғини жадал ривожлантириш.
• Ҳудудий “Балиқсаноат” МЧЖлари ва Асаларичилик тармоғининг бошқа ташкилотлари “Ўзбекбалиқсаноат” уюшмасининг муассислари ҳисобланади. Ўз навбатида “Ипотека-банк” акциядорлик тижорат ипотека банки томонидан ташкил этилаётган инвестицион компания (устав жамғармасида камида 51 фоиз улуши билан) ҳамда Асаларичилик тармоғининг ташкилотлари ҳудудий “Балиқ саноат” МЧЖларининг муассислари ҳисобланади.“Ўзбекбалиқсаноат”нинг раиси ва унинг ўринбосарлари муассисларнинг умумий йиғилиши қарорлари билан сайланадилар ва Вазирлар Маҳкамаси томонидан лавозимга тасдиқланадилар.

• “Ўзбекбалиқсаноат” уюшмасини, унинг ҳудудий “Балиқсаноат” масъулияти чекланган жамиятларини ва уюшма таркибига кирувчи юридик шахсларни молиявий қўллаб-қувватлаш мақсадида уларга 2023 йилнинг 1 январигача уруғ, балиқ чавоқлари ва товар балиқ етиштиришдан, балиқ маҳсулотларини тайёрлаш ва қайта ишлашдан олинган даромадларидан ягона солиқ тўлови тўлашдан озод этиш бўйича имтиёзлар берилмоқда. Бунда бўшайдиган маблағлар, биринчи навбатда, белгиланган тартибда Асаларичилик ташкилотларини иқтисодий қўллаб-қувватлашга, Асаларичилик тармоғининг моддий-техника базасини мустаҳкамлашга ва соҳа ходимларини моддий рағбатлантиришга йўналтирилади. Мазкур қарор билан, шунингдек, балиқ етиштириш ва уни қайта ишлаш ҳажмларини кўпайтиришга, балиқ чавоқлари билан таъминлашга, балиқ етиштиришнинг замонавий усулларини жорий этишга йўналтирилган 2017-2021 йилларда Асаларичилик тармоғини янада комплекс ривожлантириш бўйича дастурий чора-тадбирларни ишлаб чиқиш ва амалга ошириш бўйича ишчи гуруҳ ташкил этилди. Юқори маҳсулдор балиқ турларини иқлимлаштириш ишларини илмий асосда ташкил этиш ҳисобига балиқларнинг африка лаққаси, тиляпия, форель, венгрия сазани ва осётр турларини кўпайтириш йўлга қўйилади. Бу, ўз навбатида, ички бозорларга узлуксиз равишда кенг ассортиментдаги арзон ва сифатли балиқ маҳсулотлари етказиб берилишини таъминлайди. 

• Жорий йилда соҳани ривожлантиришга қаратилган 448 та лойиҳа тасдиқланиб, уни амалга ошириш учун ҳозирга қадар, 17838 гектартабиий ва 1658 гектар сунъий сув ҳавзалари ажратилди ҳамда тижорат банклари томонидан 5249 млн. сўм миқдорида кредит маблағлари йўналтирилди.Шуниси аҳамиятлики, жорий йилнинг 1 июнига қадар 511 та янги Асаларичилик хўжалиги ташкил этилиб, уларда 1302 та янги иш ўрни яратилди. Йил якунига қадар, ушбу хўжаликларда 2207 тонна қўшимча балиқ етиштириш кўзда тутилган.Шу ўринда бир мисолга эътибор қаратайлик. 2004 йилда товар (сотишга мўлжалланган) ба­лиқ етиштириш мақсадида хўжа­ликлар сув ҳавзаларида 6,7 млн. дона бир йиллик балиқлар чавоқлари ташланиб, балиқлар сони кўпайтирилган бўлса, 2013 йилга келиб, сунъий сув ҳавзаларига ташланган балиқ чавоқлари сони 32,3 млн. донани таш­кил этди. Инкубация цехларини ташкил қилиш орқали вилоятдаги йирик Айдаркўл, Тўдакўл сув ҳавзаларига етарли миқдорда балиқлар ўстиришга қаратилган тадбирларни амалга оширилмоқда. Масалан Навоий вилоятидаги «Қизилқумбалиқ» бирлашмасида Тўдакўл сув ҳавзасида бундан уч-тўрт йил олдин 200 тонна балиқ етиштирган бўлсак, ҳозирда бу кўрсаткич — 800 тоннадан ортиқни ташкил этмоқда. 94 гектар майдонга сунъий сув ҳавзасини ташкил этган, ўт­ган йили 111 тонна товар балиқ, 400 минг донадан ортиқ бир йиллик балиқ чавоқларини етиштирилган.

• Ишлаб чиқаришини ривожланиши қишлоқ хўжалиги шу жумладан ишлаб чиқариш муносабатларининг илмий асосларини яратишни талаб этади. Асаларичилик хўжаликлари соҳасида илмий изланишлар мақсад тараққиёт қонуниятлари, қоида ва йўналишларини аниқлаб беришга қаратилган. Ишлаб чиқариш кучлари ва ишлаб чиқариш муносабатларини илмий асосларини яратиш ўрмон хўжалигини ривожлантиришда ниҳоят муҳим аҳамият касб этади.
• Қишлоқ хўжалигида шу жумладан Асаларичиликда талабга жавоб берадиган қуйидаги ҳуқуқий, ташкилий иқтисодий ва ижтимоий муносабатлар тизими яратилди, яъни:
• -мулкчиликнинг турли шакллари барпо этилиши, натижасида эркин мулкий муносабатлар вужудга келди, тадбиркорликнинг ҳар хил турларини яратиш, уларни ривожлантириш йўллари изланмоқмоқда, ер-сув ислоҳотлари амалга оширилмоқда;
• -тармоқнинг чекланган ишлаб чиқариш ресурслари (ер-сув, капитал, меҳнат, тадбиркорлик қобилияти)дан самарали фойдаланиш, ишлаб чиқарилган балиқ маҳсулотларини сотиш, даромад, фойда ва уларнинг тақсимланиши, инвестицияларни жалб этиш, улардан самарали фойдаланиш, тармоқ ишлаб чиқаришини мақсадга мувофиқ жойлаштириш, ихтисослаштириш ҳамда агросаноат интеграциясини халқаро муносабатлар асосида ташкил этиш билан боғлиқ бўлган иқтисодий муносабатлар тизими яратилиб, улар такомиллаштирилмоқда,.
• Юқорида таъкидланган иқтисодий муносабатлар тизимини яратишда халқимиз ҳамда қишлоқ хўжалигининг ўзига хос хусусиятларини эътиборга олган ҳолда табиий, ижтимоий, иқтисодий қонунлар, иқтисодий категориялар талабларидан оқилона фойдаланиш тақозо этилади.
• Асаларичилик хўжалигининг барқарор иқтисодий асосини таъминлайдиган кенгайтирилган такрор ишлаб чиқариш жараёнини ривожлантирадиган иқтисодий муносабатлар тизимини яратиш, уларни ўрмон хўжалиги фаолиятига тадбиқ этиш
• «Асаларичилик иқтисодёти»