|
19. Жамият сиёсий соҳасини демократлаштириш борасида қўйидаги аҳамиятли масалаларга ўз олдига эътибор берилмоқда.
Биринчи. Мамлакатимиз сиёсий ҳаётининг барча соҳаларин, мамлакат ҳам жамият қурилиши эркинлаштириш. Бу жараёнда, олди билан, фуқарУларнинг сиёсий, иқтисодий фаолиятин кучайтиш ва инсоннинг ўз қобилиятин тўлиқ юзага чиқариши учун тегишли шарт-шароит яратиш.
Иккинчи. Мамлакатимиз сиёсий ҳаётида ҳақиқий маънодаги кўппартиявийлик қарор топтириш зарурияти, ҳар бир партия белгили ижтимоий қатламга таянган ҳолда, ана шу тойфа манфаатларининг ҳимоячиси сифатида ўзининг аниқ ҳам ҳаракат анъанага эга бўлиши кераклиги. Ўнда ҳар қайси партиянинг мақсад ва вазифалари, жамият ривожланишининг борасидаги қарши таклифлари ўз кўриниши топиши.
Учинчи. Нодавлат тузулмалар, ҳукуматга қарашли бўлмаган ҳам жамоат ташкилотларининг, фуқароларининг ўзин-ўзи бошқариш органларининг фаолиятин яна да мустаҳкамлаш ва ривожлантириш.
Тўртинчи. Жамиятда фикрлар ҳар хиллиги ҳам қарашларнинг рангба-ранглиги, ўларни эркин ифодалаш шароитин таъминлаш.
Бешинчи. Инсон ҳуқуқлари ва эркинликларининг, одамларимиз онгида демократик қадриятларни янада мустаҳкамлаш ва ривожлантириш. Ўз ҳақ-ҳуқуқин тонийдиган, ўз кучи ҳам қобилиятлигига таяниб яшайдиган, атрофида бўлаётган воқеа-ҳодисаларга эркин мунасабатда бўладиган, шунингдек, ўз шахсий манфаатларин мамлакат ва халқаро манфаатлари билан уйғун олиб бориш учун барча зарур шарт-шароитларни яратиш даркор.
20. Ўзбекистонда дунёвий мамлакат қуриш йўли сайланишининг ҳам ўзига хос сабаблари бор. Бунинг учун дунёвий мамлакатга хос томонларин, ўнинг хусусиятларин билиш катта аҳамият касб этади. Дунёвий мамлакатнинг аҳамиятли томонлари қўйидаги тамойилларда ўз кўринишин топган:
- инсон ҳуқуқлари ҳам мамлакат суверенитети ғояларига содиқлиқ;
- демократия ва ижтимоий адолатга содиқлиқ;
- халқаро ҳуқуқнинг умумий эътиборга олинган қағидалари устуворлигига тан олиш;
- республика фуқароларининг мунасиб ҳаёт кечиришларин таъминлаш;
- инсонпарвар, демократик, ҳуқуқий мамлакат қуриш;
- ўзбек давлатчилигининг тарихий тажрибасига таянч;
- диний ташкилотлар ҳам бирлашмаларининг мамлакатдан ажратилганлиги ҳам да қонун олдида тенглиги. Мамлакатнинг диний бирлашмаларнинг фаолиятига аралашмаслиги
- фуқаролар тинчлиги ҳам миллий тотувлигин таъминлаш;
- ҳозирги ҳам келажак авлодлар олдидаги катта маъсулиятни онглаш;
- Ўзбекистонда мамлакат ҳам жамият қурилишининг ҳуқуқий асослари ўнинг Конституциясида белгилаб қўйилганлигин ҳам ўнга таяниб иш олиб боришин англатади.
- Ўзбекистонда демократик жамият қуриш йўлининг асослари ўтган тоталитар тузимдан қўйидаги хусусиятлари билан ажралади:
- якка коммунистик мафкурага таянбаганлиги билан;
- синфий, партиявийлик тамойиларидан умумий бегоналиги билан;
- инсон – энг буюк, деган фикрга асосланганлиги билан;
- «мамлакат - жамият - фуқаро» мунасабатидан тубдан фарқ қиладиган «фуқаро - жамият - мамлакат» ўртасидаги ўз-аро мунасаботнинг ақлий билан ҳуқуқий асосга қўйилганлиги билан ажралиб туради.
21. XX асрнинг сўнги чераги бутун дунё бўйича демократиянинг ғалаба билан тарқалиш даври бўлди. 1998 йили бор бўлган 191 мамлакатдан 117 и ёки 61,3% Эркин, яширин, умумий тенг ҳам нисбатан адолатли сайловлар ўтказилди. 1974 йилдан сўнг 89 автократия мамлакатларида демократик тартибга ўтди. Бу миллий давлатчилик негизларин демократия билан боғлиқ ҳолда амалга оширилган вазиятда гина кутилган натижани беради, деб ҳисобласа бўлади. Бу демократия соҳасида ўлар бир хил босқичда турибди, деган маънони бермайди. Ҳозирги вазиятда муаммУлар борлигин да инкор этмайди. В.Маркель асарларида нолиберал демократия сифатида (нуқсонли, камчиликларга эга демократия) кўрсатилади. Сайлов режими қуроли билан ҳокимиятга эга бўлишин қонунлаштириш тизими тушунилади.
Ҳуқуқий, демократик мамлакатда: 1) фуқаролар ҳуқуқлари қонун билан кафолатланади; 2) мамлакат органлари ҳам ҳамалдор шахслар қонунга бўйсинади; 3) шахс эркинлигининг қонун асосида кафолатланиши ҳам ҳимояланиши амалга оширилади.
22. Ўзбекистонда демократик жамият қуриш назарияси ва амалиёти катта аҳамиятга эга. Фуқароларнинг мамлакатга амалга оширилаётган демократик жамият қуришининг мақсадлари, ўнинг шаклланиши ва ривожланишининг миллий-маънавий негизлари, демократик жамият тўғрисидаги ғоялар, қарашлар билан тенглаштирилади. Демократик жамият қуришнинг қонуниятларин билишда, ўнинг дунёда мақулланган тамойилларин ҳар бир мамлакат ҳам халқнинг миллий, маьнавий хусусиятлари билан боғлик ҳолда амалга ошириш зарурлигин ҳис этиш ва ўнга амал қилиш кўнликмаларин шакллантиради. Ҳақиқий демократия билан сохта демократиянинг фарқин кўришда,ўни баҳолаб, мунасабат билдиришда, фуқаролик позициясин шакллантиришда аҳамият касб этади.
Ўзбекистонда демократик жамият қуриш назарияси ва амалиёти фанини урганиш орқали эркин, демократик, фуқаролик жамияти қурилишининг назарий асосларини, жахонда демократик жамият қуриш билан боғлиқли умум қонуниятларини билиш билан бирга, демократиянинг ўзига хос миллий кўринишлари, «миллий моделларининг» маьно мазмунини тўғри тушинишга мувофиқ бўлиш мумкин.
Do'stlaringiz bilan baham: |
