1-мавзу: Ўзбекистон республикасида илмий ва инновацион фаолиятни

Технологияларни узатиш университет 3.0 моделининг ажралмас қисмидир, чунки уни ташкил этиш учун университетлар кўп сабабларга эга, масалан:
– иқтидорли ўқитувчиларни жалб қилиш ва сақлаш;
– университет кашфиётлари ва ихтироларини тан олиш ва тарқатиш;
– қўшимча молиялаштиришни жалб қилиш;
– кейинги тадқиқотларни қўллаб-қувватлаш учун лицензиялаш;
– иқтисодий ривожланиш ва бошқалар.
Технологияларни узатиш вариантлари:
– компанияларни жалб қилиш ва улар билан тадқиқотлар ва ишланмалар учун шартномалар тузиш;
– консалтинг, муҳандислик, конструкторлик ва тадқиқот хизматларини кўрсатиш;
– лицензия шартномаларини олиш;
– ўқув курслари ва дастурларини яратиш;
– тадқиқотларни ҳомийлик қилишга инвесторларни жалб қилиш;
– бизнес ва саноат билан биргаликда корхоналарни ташкил этиш;
– спин-офф компанияларни ташкил этиш;
– янги маҳсулотлар ишлаб чиқариш ва бошқалар.
Сўнгги йилларда мамлакатда технологик узатиш инфратузилмасини ривожлантиришга ёрдам берадиган қонунчилик базаси фаол такомиллаштирилмоқда. Технологияларни узатиш марказлари, технопарклар, илмий-технологик парклари, бизнес-инкубаторлар, ахборот технологиялари марказлари тармоғи, инновацион кластерлар ва бошқа инфратузилмалар яратилмоқда.
Биринчи бўлимда тавсифланган АҚШда Бай-Доле қонуни қабул қилингандан сўнг, кафедралар университетларнинг интеллектуал мулкни лицензиялаш ва патентлашга ихтисослашган университетларида ва технологияларни лицензиялаш идоралари, технологияларни узатиш идоралари ёки технологияларни ривожлантириш идоралари деб номлана бошладилар. Патент бериш ва стартапларни яратиш учун маълумот маркази Массачусетс технология институти бўлиб, у технологияни узатиш жараёнини "Массачусетс технология институти кучлари томонидан ишлаб чиқарилган билим маҳсулотларининг жамоат майдонига ҳаракати" сифатида белгилайди^[58] ва 10 босқичдан иборат.
Биринчи босқич - бу кашфиёт ёки ихтирога олиб келган тадқиқотлар. Иккинчи босқич - тадқиқотчи интеллектуал фаолиятнинг мумкин бўлган натижасини мулк ҳуқуқини баҳолаш ва ҳимоя қилиш учун лицензиялаш маркази билан муҳокама қилади.
Учинчи босқич технологияни узатиш жараёнини тўғридан-тўғри ишга туширади - ихтиро ҳақидаги маълумотларни очиб берадиган ёзма ариза. Тўртинчи босқич кейинги узатиш стратегиясини белгилайди - кашфиётнинг тўлиқ баҳоси, шу жумладан патент тадқиқотлари ва тижорат потенциалини баҳолаш учун бозорни таҳлил қилиш. Керакли таҳлилни ўтказгандан сўнг, мавжуд бўлган компанияга технологияни сотиш ёки стартап яратиш тўғрисида қарор қабул қилинади. Бешинчи босқич - тижоратлаштириш жараёнида, шу жумладан патентга талабнома топширишда ҳуқуқий ёрдам.