1-mavzu: Zamonaviy moliyaning mazmun-mohiyati va uni o‘rganishning obyektiv zarurligi Reja

Birinchidan, ma’lum moliyaviy prinsiplar va qonunlarni bilish shaxsiy
mablag‘dan to‘g‘ri foydalanish imkonini beradi. Shunday ekan, kim bunday
imkoniyatlarga ega bo‘lishni istamaydi, deysiz?! Siz biror bir moliyaviy bilimsiz
yashay olasizmi? Balki yashay olarsiz. Ammo, odam moliya sohasida butkul omi
(savodsiz) bo‘lsa, boshqalarga to‘liq qaram bo‘lib qoladi3. Yoki Siz bunga
ishonmaysizmi? Bir aqidani eslang-a?: “Ahmoq puli bilan tez xayrlashadi!”. Bu –
bekordan-bekorga aytilgan emas. Bu ham hayot sinovlaridan muvaffaqiyatli o‘tgan
– aksioma. U isbot talab qilmaydi. Va aksincha, “Pul bo‘lsa, changalda sho‘rva”,
“Vaqt – bu pul” degan maqollar bekordan-bekorga kundalik hayotimizga shiddat
bilan kirib borib, tobora dolzarbroq ahamiyat kasb etayaptimi?! Ijobiy ma’noda
“Hammasini pul hal qiladi”, deb ham bejizga aytilmayapti-ku?! Bunday sharoitda
pulingiz bilan tezda xayrlashadigan ahvolda bo‘lsangiz, unda nima qildik?

1. 
   -rasm. “Zamonaviy moliya” (fani)ni o‘rganish sabablari.
   

Hayotda moliyaviy maslahatchiga biror masalada maslahat so‘rab muro-jaat
qilinadigan vaziyat ko‘p va tez-tez bo‘lib turadi. Bugungi kunda ko‘plab xususiy
maslahatchilar va maslahat firmalari: bank xodimlari, fond va sug‘urta brokerlari, o‘zaro fondlarning qimmatli qog‘ozlarini sotuvchi kompaniya xodimlari va
ko‘plab shu kabi shaxslar shunday xizmatlarni taklif etadilar. Ko‘pincha bunday
maslahatlar bepul beriladi, chunki yordam so‘rab murojaat qilgan mutaxassis yaqin
kunlar (kelajak)da kompaniyaning yoki tegishli mutaxassisning potensial
(salohiyatli) mijozi(ga) bo‘lishi (aylanishi) mumkin. Ammo, olingan maslahatning
sifatini qanday baholasa bo‘ladi? Sizni chuv tushirib ketishmadimikan? Balki,
“oltin tog‘” va’da qilinib, qo‘yningiz puch yong‘oqqa to‘ldirilgandir? “Zamonaviy moliya” (fani)ni chuqur o‘rganibgina shunday ob’ektiv baholash uchun zarur
asosiy me’zonlar bilan tanishish mumkin.
Misol: Siz o‘zingiz uchun “Moliyaviy maslahatchining maslahati kerakmi?”,
degan savolga javob topmoqchisiz. Buning uchun quyidagi foydali
maslahatlardan ogoh bo‘lsangiz, foydadan xoli bo‘lmas yoki ayni muddao!
Faraz qilaylik, Siz 50,0 mln. so‘mlik moliyaviy aktivlar portfel4i (shu
jumladan, pensiya (nafaqa) hisob varaqlari)ga, uy-joy, oddiy qarz majburiyatlari va
aksiyalar opsioniga egasiz. Vaqti kelib, Siz bugungi kunda kapital qo‘yilmalaringiz
qanchalik oqilona ekanini, pensiya (nafaqa) jamg‘armangiz yetarlimi yoki yo‘qmi
va o‘z investitsiyalaringizning samara-dorligini oshirish uchun yana qanday
choralar ko‘rish (masalan, uzoq muddatli sug‘urta polisi olish yoki o‘z
hayotingizni sug‘urta qilish) kerakligini bilishni istadingiz. Xullas, bir qancha
reklama broshyuralarini o‘qib, katta tajribaga ega mutaxassisni tanladingiz.
Mutaxassis o‘z mijozlaridan olgan tavsiyanomalarni Sizga taqdim etdi. U yaxshi
inson. Xo‘sh, endi nima qilish kerak?
Bunday vaziyatda mana nimani kutsa bo‘ladi: moliyaviy maslahatchilarning aksariyati (ko‘pchiligi) – yoki brokerlar, yoki sug‘urta agentlari bo‘ladi.
Ularning vazifasi Sizni o‘z investitsiyalaringiz tarkibi va yo‘na-lishini
o‘zgartirishga ishontirishdan iborat (axir, ana shuning evaziga ular daromad
oladilar-da!). Bundan tashqari, ba’zi maslahatchilar o‘z xizmat-larini xuddi yurist
va buxgalterlar kabi soatbay baholaydilar. O‘zini zamonaviy moliya borasida
maslahatchi deb ataydiganlarning taklifini tushunib olishingiz va to‘g‘ri qaror
qabul qilishingiz uchun bir necha maslahat beramiz. Ularning eng muhimlari
quyidagilardan iborat: